Brezilya dan söküm için İzmir Aliağa ya getirilecek São Paulo gemisi içerdiği asbest nedeniyle reaksiyona Canlı Casino yol açarken gözler Türkiye nin hurda ve atık ithalatına çevrildi
Ticaret Bakanlığı nın açıkladığı resmi bilgilere nazaran Türkiye nin hurda ve atık ithalatı 2001’deki yaklaşık 543 milyon dolar düzeyinden 2021’de Canlı Casino Siteleri 14 milyar dolara ulaştı Buna nazaran son 20 yılda bu alandaki ithalatta yaklaşık 26 kat artış yaşandı
Resmi bilgiler 2001 ve öncesinde milyon dolarlarla ölçülen atık ithalatının 2002 yılından itibaren Online Türkçe Casino Siteleri milyar dolarlı düzeylere ulaştığını gösteriyor Bu yılın birinci altı ayında ise 6 8 milyar dolarlık hurda ve atık ithalatı yapılmış durumda
Neler ithal ediliyor
Resmi yönetmeliklere nazaran ithalatı hür olan atıklar ortasında kurşun asitli akümülatörler galvanizli matlar PET2ler etilen stiren polimerler atık alüminyum oksit bakır çinko çelik ve nikel bataryalar bulunuyor
Peki satılan envai çeşit atık için neden Türkiye tercih ediliyor
Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi İdare Heyeti Üyesi ve tehlikeli hususlar uzmanı olan etraf mühendisi Utku Fırat a nazaran Avrupa Türkiye ye gönderdiği atıkları kendi standartları kendi normları içerisinde değerlendiremiyor Temel sorun buradan kaynaklanıyor
DW Türkçe ye konuşan Fırat 2018 yılı itibariyle Çin Malezya Tayland üzere ülkelerin atık ithalatını yasaklamasıyla Avrupa nın bir çıkmaza girdiğini ve bu noktada Türkiye yi bir kurtarıcı olarak gördüğünü söylüyor Fırat 2004 2020 yılları ortasında Türkiye ye Avrupa dan atık ithalatının 196 kat arttığını belirterek Örneğin Britanya’da başta plastik metal kâğıt ve cam olmak üzere geri dönüştürebilir nitelikte denilen atıkların lakin yüzde 10’unu geri dönüştürebiliyorlar Kalan yüzde 90 ını ise ihraç ediyorlar diyor
2004 2007 yılları ortasında Etraf ve Orman Bakanlığı nda müsteşar yardımcısı olan etraf mühendisi Prof Dr Mustafa Öztürk de Türkiye nin atık ithalatının iki temel nedenden ötürü arttığı görüşünde DW Türkçe ye konuşan Öztürk bu nedenleri çevresel önlemlerin hassasiyetin düşük olması ve ucuz iş gücü maliyeti olarak sıralıyor ve şöyle devam ediyor
İşlenen atıklarla ilgili standartlar Avrupa Birliği normlarında olduğu vakit hatta çalışma ortamı da o standartlarda olduğu vakit Türkiye’ye atık gelmesi mümkün değil
Bakanlık hammadde diyor
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı gelen hurda metal plastik ve tehlikeli kimyasallar içeren atıkların endüstride hammadde olarak değerlendirildiği ve iktisada katkı sağladığını savunuyor
Ancak hurda ve atıkların endüstride kullanımının yönetmeliklere uygun yapılıp yapılmadığı konusunda soru işaretleri var Uzmanlar atıkların kullanılma ve bertaraf edilme sürecinde büyük bir kontrol açığı olduğu konusunda uyarıyor
Çevre Mühendisleri Odası ndan Utku Fırat Bakanlık şunu söylüyor diyor ki git bu tesisi benim adıma denetle Bir sorun olursa da bana bunu bildir diyor kabaca Fakat siz fiyatınızı o denetlediğiniz tesisten alıyorsunuz Yani ben aslında parasını aldığım tesisin yapmış olduğu bir uygunsuzluğu Bakanlığa nasıl iletebilirim diye konuşuyor
Zayıf kontrol mekanizması
Yönetmelikler gereği hurda tesislerinin TAEK lisanslı radyasyon ölçüm aygıtı bulundurması gerekiyor Bu ölçüm aygıtlarının da gerektiği üzere kullanılmadığını savunan Fırat Gelin çıkalım sokağa bakalım 10 tane toplama ayırma tesisi dolaşalım O aygıtların hepsinin kutusunda jelatinli olarak durduğunu görürsünüz Yalnızca kalibrasyon devirleri geldiği vakit TAEK e gönderilir orada kalibrasyon yapılır gelir ve tekrar rafa kaldırılır o aygıtlar Bu türlü bir denetimsizlikten bahsediyorum tabirlerini kullanıyor
Profesör Mustafa Öztürk ise ithal edilen atıklarla ilgili sağlıklı dataların kamuoyuyla paylaşılmadığını belirtiyor Öztürk e nazaran Türkiye ye giren atıklar milletlerarası akredite kuruluşlar tarafından denetlenmeli Şayet bu atıklar yüzde 1 in üzerinde yabancı unsur içeriyorsa geri gönderilmeli
Ama bu türlü olmadığını görüyoruz diyen Öztürk Adana Mersin Kocaeli ve İzmir’de geri dönüşüm tesislerinde ayrıştırılıp geri kazanılamayan kıymetli ölçüde atığın gelişi hoş yerlere döküldüğünü ve önemli çevresel kirlilikler oluşturduğunu hatırlatıyor
Şeffaflık yok
Çevre derneklerinin yaptığı araştırmalara nazaran Türkiye deki farklı atık depolama alanlarından alınan numunelerde pek çok tehlikeli kimyasal çıktığını söyleyen Utku Fırat da Tabi bunlar tez Bakanlık reddediyor Lakin bunları basına yansıyan ölçüde biliyoruz Hayatımıza önemli problem yaratan tehlikeli toksik kimyasallar kelam konusu Bu alanın önemli bir kontrole tabi tutulması ve öncelikle bu kadar atık ithalatına gerek var mı geri dönüşüm kesimi sahiden hammadde bulamıyor mu sorgulanması gerek diyor
Fırat Türkiye nin geri dönüşüm tesislerinin kapasitesinin çok üzerinde bir atık ithalatı yaptığı görüşünde
Geri dönüşüm dalında büsbütün kara düzen yapılan bir operasyon olduğunu savunan Fırat şöyle devam ediyor
Bu atıkları ülkeye sokan nakliyat şirketleri kimler Bu işten para kazanan kim Aldığımız atıkların önemli formda tahlilleri yapılıyor mu Yönetmeliklere bakıyorsunuz fizikî denetim yapılır diyor Fizikî denetimden sonra gerekli görülmesi halinde bu atıklar laboratuvara gönderilir diyor Önemli kimyasalların ülkeye girme potansiyelinin olduğu bir alan bu kadar zayıf bir kontrol sistemine terk edebilir mi
Ciddi sıhhat riskleri var
Aynı vakitte emekçi sıhhati ve iş güvenliği uzmanlığı da bulunan Fırat a nazaran ithal atıkla birlikte PAH lar PCB ler ve ağır metaller üzere önemli sıhhat risklerine yol açan toksik kimyasallar da yurda giriyor Utku Fırat Bunların hepsi şu anda rastgele bir önemli bir kontrole tabi tutulmadan ülkeye giriyor ve işte kimisi yakılan yakma tesislerinde havaya karışarak bütün canlılar tarafından solunuyor kimisi yırtıcı depolama ile toprağa suya karışıyor diye konuşuyor
Türkiye de 2015 yılında çıkan yönetmelikle yüksek ısıya sahip olan bütün atıklar çimento fabrikalarında yakıt olarak kullanılabiliyor Ayrıyeten elektrikli ark ocaklı demir çelik fabrikalarının tümü hurda demir çelikle çalışıyor Uzmanlara nazaran bu fabrikaların filtrasyon sistemlerinin kontrole tabi tutulup tutmadığı da tartışmalı
Denetimlerin Bakanlık yerine etraf danışmanları üzerinden yapıldığını bunun da yetersiz olduğunu tabir eden Fırat Ölçüm aygıtlarıyla buralardaki hava kalitesinin emisyon bedellerinin daima ölçülmesi gerek Lakin biz çok yakın vakitte termik santrale filtreyi takalım mı takmayalım mı konusunu tartışıyorduk ülkede hatırlatması yapıyor
DW Türkçe ye konuşan halk sıhhati uzmanı Prof Dr Onur Hamzaoğlu da elektrikli ark ocaklı demir çelik fabrikalarının en kıymetli kısmının Kocaeli Dilovası İzmir Aliağa ve İskenderun da bulunduğuna değiniyor Hamzaoğlu Bu hurdaların temel kaynağı birincisi savaşlar bomba artıkları tanklar tüfekler patlamamış bombalar ikincisi gemi sökümüyle elde edilen hurdalar Eski tarihli gemilerin hepsinde aslında asbest var Bunlar çok ziyanlı Tek bir asbest lifi bile akciğere ulaşabiliyor ve akciğer kanserine yol açıyor Hurda demir çelik fabrikaları var olduğu sürece kaynak olarak hem yurtdışından hurda metal ithalatı yapılmaya hem de hurda gemiler söküm için gelmeye devam edecek diye konuşuyor
Maliyeti az olan teşebbüslerin tabiat tahribatı ve insan sıhhatine olumsuz tesirlerinin yüksek olduğunu lisana getiren Hamzaoğlu na nazaran çevresel sorunlara yol açan halk ve personel sıhhatini etkileyen bu sıkıntıya karşı milletlerarası iş birliği ile uğraş süreci kaide
Türkiye kendi atığını değerlendirmiyor
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Prof Dr Mehmet Emin Birpınar ın paylaştığı datalara nazaran 2021 yılında 12 7 milyon ton metal atık 685 bin ton plastik atık 1 2 milyon ton atık kâğıt yaklaşık 55 bin ton da cam atık ithalatı yapıldı
Ancak uzmanlar Türkiye kendi atığını değerlendirse endüstrideki hammadde muhtaçlığının ithalat yapılmadan karşılanacağı görüşünde
650 milyon euro kaynak sağlayabilir
Türkiye de dört buçuk milyon ton plastik atık çöpe giderken Avrupa ülkelerinden tonlarca plastik atık ithal edildiğini lisana getiren Prof Dr Mustafa Öztürk Türkiye nin kendi atıklarını geri kazanması halinde 650 milyon euroya yakın gelir elde edebileceğini söylüyor Öztürk Böyle bir kaynağımızı biz çöpe atıyoruz Lakin yabancı ülkelerin atığını kıymetlendirerek diyoruz ki biz döngüsel iktisada katkı veriyoruz Yabancının atığıyla döngüsel iktisat olur mu diyor
Öztürk ün verdiği bilgiye nazaran Türkiye de yaklaşık 34 milyon ton atık bulunuyor Bu atıkların ise yüzde 65 i etrafla uyumlu olmaya depolama alanlarına gidiyor Sıfır atık projesi uygulayan ülkelerin hiçbirinde yurt dışından atık ithal edilmediğini söz eden Öztürk Sıfır atık projesinde gayeye ulaşmak istiyorsanız İthal plastik atık ve gibisi atıkların Türkiye’ye girişini katiyetle yasaklamanız lazım diye konuşuyor