Avrupa Birliği (AB) Kurulu Ukrayna ve Moldova’ya “aday ülke statüsü” verilmesi tavsiyesinde bulundu.
AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, bugün Brüksel’de yaptığı açıklamada Ukrayna’nın “Avrupa perspektifinin” yanı sıra “aday ülke statüsü” alması gerektiğini belirtti. “Evet, Ukrayna aday ülke statüsünü hak ediyor” diyen von der Leyen, ülkenin “Avrupa düşü için ölmeye hazır” olduğunu tabir etti.
AB Kurulu Lideri von der Leyen, Ukrayna’nın komşusu Moldova’ya da “aday ülke statüsü” verilmesi tavsiyesinde bulunduklarını açıkladı. Von der Leyen her iki ülke için üyelik kaidesinin “önemli ıslahatlara devam edilmesi” olduğunu da kelamlarına ekledi.
Von der Leyen Gürcistan için ise resmi olarak aday statüsü olmaksızın, “Avrupa perspektifinin” sürdürülmesi tavsiyesinde bulundu.
Aday ülke statüsü konusunda kararı kim verecek?
AB Kurulu’nun aday ülke statüsü verilmesi tavsiyesi, Ukrayna’nın mümkün adaylık süreci için birinci adım manasına gelecek.
AB üyesi 27 ülkenin devlet ve hükümet liderleri önümüzdeki hafta Brüksel’de yapacakları tepede, kurulun vereceği tavsiye kararını uygulayıp uygulamayacaklarını görüşecek. Birliğin doğusundaki ülkeler Ukrayna’nın üyeliğine takviye verirken, diplomatlara nazaran bu mevzuda çekinceleri olan ülkeler de var. Almanya Başbakanı Olaf Sholz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İtalya Başbakanı Mario Draghi ve Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis dün Kiev’i ziyaretlerinde Ukrayna’nın üyelik müracaatına takviye verdiklerini açıkladılar.
Ukrayna’ya bu statünün verilmesi, Rusya’nın ülkeyi işgaline karşı Kiev’i desteklenmesi ve AB’yle daha sıkı bağ kurmasını sağlamak manasına gelecek. AB’nin doğusundaki ülkeler Ukrayna’ya halihazırda NATO üyeliği yolunun kapalı olduğuna dikkat çekiyor ve en azından AB’ye aday ülke olmasının kabul edilmesi gerektiğini savunuyor. Slovakya Başbakanı Eduard Heger bu mevzuda birtakım ülkelerin lisana getirdiği çekinceleri gidermek için Ukrayna’nın AB’ye üyelik sürecinin kısaltılmayacağını, gereken bütün kriterleri yerine getirmek zorunda olduğunu vurguladı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz da bunun altını çizdi.
Ukrayna AB’ye aday ülke olmaya hazır mı?
AB’deki diplomatların verdiği kulis bilgilerine nazaran Birlik içindeki kimi ülkelerin Ukrayna’nın adaylığı konusunda telaşları var. Bunun en kıymetli nedenlerinden biri egemenlik konusundaki meselelerini çözmeyen bir ülkenin AB’ye giremeyecek olması. Bu sorun Rusya’nın Kırım’ı ilhak ettiği ve Ukrayna’nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçılarla çatışmaların başladığı 2014 yılından bu yana devam ediyor. Aslında egemenlik konusundaki sorun adaylık statüsünden çok Birliğe fiili iştirak sırasında değerli hale gelecek. AB diplomatlarına nazaran İsveç’in de ortalarında bulunduğu birtakım ülkelerin Ukrayna’nın AB’ye üyelik için gerekli olan hukuk standartlarına uzak olduğu tarafında de çekinceleri var.
Ukrayna’nın Birliğe girmesi neleri değiştirir?
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron AB’nin öbür ülkeleri Birliğe kabul etmeden evvel kendisini ıslahattan geçirmek zorunda olduğunu söylemişti. Almanya Başbakanı Olaf Scholz da AB’nin 27 üyesinin onayının alınması zorunluluğunun ortadan kaldırılması gerektiği görüşünde. Yaklaşık 40 milyon nüfusa sahip Ukrayna üzere büyük bir ülkenin Birliğe alınmasının kıymetli sonuçları olacak. Örneğin Brüksel’in Ukrayna’ya önemli mali kaynak ayırması gerekecek. Ukrayna AB’ye girerse Avrupa Parlamentosu’ndaki (AP) oy istikrarları de değişecek.
Adaylık statüsü ne manaya geliyor?
AB’ye adaylık statüsünün verilmesi, üyelik yolundaki merdivenin birinci basamağı manasına geliyor. Bu da müzakerelere başlanmasından aday ülke ile AB ortasında yeni başlıkların açılmasına kadar uzun bir süreci kapsıyor. Her adım için de Birliğin 27 üyesinin onayı gerekiyor. Birçok ülke uzun yıllardır Birliğe aday. Örneğin Türkiye’nin AB’ye üyelik süreci 1999 yılından bu yana sürüyor. Sırbistan 2012, Kuzey Makedonya 2005 ve Karadağ 2010 yılından bu yana AB üyelik için bekliyor. Bu durum adaylık statüsünün tek başına AB’ye üye olmanın garantisi olmadığını gösteriyor. Örneğin Türkiye ile çok sayıda müzakere başlığı açılmasına karşın AB’ye üyeliğine halihazırda ihtimal verilmiyor.
Ukrayna’ya dair telaşlar ciddiye alınabilir mi?
Berlin merkezli Bilim ve Siyaset Vakfı’ndan (SWP) Avrupa uzmanı Nicolai von Ondarza Ukrayna’ya “AB’ye aday ülke statüsü” verilmesinin birtakım yükümlülüklere bağlanabileceğini söylüyor. Von Ondarza örneğin hukuk devleti korkusunun dikkate alınabileceğini lakin öbür yandan Ukrayna’ya AB ailesine ilişkin olacağı sinyalinin de verilebileceğini belirtiyor.
Moldova’nın AB’ye üyelik talihi var mı?
Ukrayna’nın yanı sıra eski Sovyetler Birliği üyesi iki ülke; Moldova ve Gürcistan da AB’ye üye olmak istiyor. AB Kurulu, yalnızca Moldova için aday ülke statüsü verilmesi tavsiyesinde bulundu. Almanya Başbakanı Olaf Scholz Kiev ziyaretinde Moldova’ya adaylık statüsü verilmesi gerektiğini lisana getirmişti.
Ancak bu bahis 27 üye ülke içinde hayli tartışmalara neden oluyor. Scholz Ukrayna’nın süratlice AB üyesi olması tarafındaki davetler lisana getirildiğinde, halihazırda altı Balkan ülkesine adaylık statüsü verildiğini hatırlatmıştı. Almanya Başbakanı AB üyesi ülkelere, Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ile somut müzakerelere başlanması davetinde bulunuyor. Başlangıçta Fransa ve Hollanda, şu sıralar ise Bulgaristan buna karşı çıkıyor. Alman hükümeti ise Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ile üyelik görüşmelerinde artık bir adım sonrasına geçilmesi gerektiğini
rtr / HT,JD
