“İstanbul Sözleşmesi” olarak bilinen, Bayana Yönelik Şiddet ve Konut İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Dair Avrupa Kurulu Mukavelesi’nin Cumhurbaşkanlığı kararıyla feshedilmesinin iptali istemiyle Danıştay’da açılan davanın son duruşması bugün Ankara’da görüldü. Kararın 20 Temmuz’a kadar açıklanması bekleniyor.
Türkiye’nin dört bir yanından yüzlerce bayan, bugün Danıştay’da görülen İstanbul Kontratı davası için Ankara’da hazır bulundu. Bayanların duruşma öncesi Danıştay bahçesinde basın açıklaması yapmasına müsaade verilmedi. Son duruşma, heyet lideri Yılmaz Akçil’in “Kayıt altına almayalım” ikazında bulunmasıyla başladı. Duruşmada Samsun Barosu, Amasya Barosu, Antalya Barosu, Kocaeli Barosu, Batman Barosu, Yalova Barosu, Çanakkale Barosu, Ordu Barosu, Van Barosu, Körfez Bağımsız Bayan Dayanışması, Çanakkale Feminist Dayanışma, Kayseri Barosu, Muğla Barosu, Bursa Barosu, TMMOB, Türk Tabipleri Birliği ve Ankara Diş Tabipleri Odası kelam aldı.
Davada birinci kelamı, Samsun Barosu Lideri Pınar Gürsel Yıldıran aldı. Gürsel Yıldıran, “Bu ülke bayanları karanlığa mahkûm edilmeyecek, biz buna müsaade vermeyeceğiz” dedi. Samsun Barosu’ndan avukat Merve Çiftçi, Pınar Gültekin cinayeti davasında çıkan karara işaret ederek, “Güvende değiliz. Bugün yalnızca öldürülen bayanlar için değil, kontrat sayesinde hayata tutunan bayanlar için de buradayız. İstanbul Kontratı Doğu’nun ya da Batı’nın icadı değil, bayan gayretinin sonucudur” diye konuştu.
“Şiddet yaşamış, çaresizlikten yargıya başvuramamış bir avukatım”
Antalya Barosu’ndan avukat Umut Şener Çiftçi, İstanbul Mukavelesi’nin aileleri parçaladığı tezlerine ait, “Aileyi şiddet kesimler, İstanbul Kontratı değil. Sayın heyet, bu davada karar verirken Pınar Gültekin’in, Şule Çet’in sesi, Emine Bulut’un ‘Ölmek istemiyorum’ çığlıkları kulaklarınızda çınlasın” dedi. Bu kelamları uzun müddet alkışlandı. Kocaeli Barosu’ndan avukat Nuriye Yılmaz ise baronun bayan hakları merkezinde şiddet mağduru bayanların çaresizliğine sıklıkla şahit olduklarını belirterek, “Hem kendim hem de şiddet mağduru bayanlar için bugün buradayım. Bugün yalnızca baro avukatı olarak değil, şiddet mağduru bir bayan olarak karşınızdayım. Ben bu şiddeti yaşamış ve çaresizlikten yargıya başvuramamış bir bayan olarak karşınızdayım. Mukavelenin siyasi münasebetlere feda edilmemesini sizden talep ediyorum” dedi. Yılmaz’ın bu kelamları de salonda uzun mühlet alkışlandı.
“Sözleşme uygulansaydı haksız tahrik unsuru uygulanmayacaktı”
Yalova Barosu’ndan avukat Dilan Ece Çetin, “Çapulcu olmadığımızı, sürtük olmadığımızı ispat etmek zorunda bırakıldık. Artık de mukaveleden çekilmenin hukuksuzluğunu ispat etmek zorundayız. İspat etmek zorunda bırakan tek kişi, biz ise milyonlarız” dedi. Körfez Bağımsız Bayan Dayanışması ismine kelam alan Gökçeçiçek Ayata da Pınar Gültekin cinayeti davasında katil Cemal Metin Avcı’ya verilen haksız tahrik indirimine işaret ederek, “Hani iç hukuk kafiydi? Kontrat uygulansaydı Pınar hayatta olabilirdi” diye konuştu. Ayata, belgenin Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesini talep etti. Avukat Selin Nakıpoğlu, kontrattan Cumhurbaşkanlığı kararıyla çekilmenin “fonksiyon gaspı” ve Anayasa’ya ters olduğunu söyledi. Avukat Hülya Gülbahar ise davacı olan bayan avukatların konuşmalarının mukavelenin ne kadar değerli olduğunu ortaya koyduğunu söyledi. Gülbahar da, hükümet yetkililerinin “İç hukukumuz yeterli” telaffuzuna karşı çıkarak, “Ama yetmiyor, yetmediği için bayanlar ölüyor. Nasıl oldu da Pınar Gültekin’in katiline 23 yıl ceza verildi? Nasıl haksız tahrik indirimi uygulandı? Pınar Gültekin ne yaptı da katili şiddetli eleme kapıldı? Mukavele uygulansaydı, haksız tahrik unsurunun de hakikat uygulanmasını sağlayacaktı” dedi. Danıştay kararının öbür milletlerarası mukaveleler açısından da hayati kıymette olduğuna dikkat çekti.
Cumhurbaşkanlığı: “Kadına şiddetle gayret durmaksızın devam ediyor”
Çanakkale Barosu’ndan avukat İnci İncesağır, mukavelenin bayanlar, LGBTİ’ler ve çocuklar için şiddetin önlenmesi, şiddet mağdurunun korunması ve toplumsal cinsiyet konusunda bütüncül devlet siyaseti oluşturulması öngördüğünü lisana getirerek, “Hani iç hukukumuz kafiydi? Biz Türkiye’nin her yerinde cehennemi yaşıyoruz” diye konuştu. Van Barosu’ndan avukat Şeyma Şen ise, “İstanbul Mukavelesi cinayete giden yolları ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Bayanla değil, aileyle ilgileniyorlar. İstanbul Kontratı uygulansaydı öldürülen bayanlar ortamızda olacaktı. Durum çok vahim. Şiddetsiz bir ömür en temel hakkımız. Oylayacağınız karar benim hayatım, milyonlarca bayanın hayatı” dedi. Muğla Barosu’ndan bayan avukatlar kelam aldığı sırada, Muğla’da öldürülen Pınar Gültekin’in fotoğrafının basılı olduğu tişörtleri giyen bir küme bayan ayağa kalkarak sessiz protesto yaptı.
Davacı avukatlarından akabinde Cumhurbaşkanlığı avukatları kelam aldı. Avukatlar, kararın üst hukuk normlarına uygun olduğunu, Anayasa’ya karşıt olmadığını savunarak davanın reddini talep etti. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü Mutabakatlar Daire Lideri Emre Topal, kontratın feshinin bayana şiddetle gayrette rastgele bir aksamaya yol açmadığını da vurguladı. “Kadına karşı şiddetle uğraş durmaksızın devam etmektedir” dedi. Konuşmaların akabinde mütalaasını açıklayan Danıştay savcısı, İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesine dair kararın iptalini talep etti. Heyet lideri kararın yazılı olarak isimli tatil öncesi bildiri edileceğini söyledi.
Karara dair üç ihtimal
Bugün Danıştay’da görülen son duruşma sonrası kararın 20 Temmuz’dan evvel açıklanması bekleniyor. Karara dair üç ihtimal bulunuyor. Birincisi, Danıştay, Cumhurbaşkanlığı kararıyla kontratın feshedilmesini hukuka uygun bulabilir. Bu durumda karar, davacı vekiller tarafından temyiz edilecek. İkincisi, Danıştay Savcısı Nazlı Yanıkdemir’in mütalaası istikametinde karar çıkabilir. Yanıkdemir, “Sözleşme, Meclis tarafından feshedilmesine ait kanun çıkarılmadıkça yalnızca Cumhurbaşkanı kararıyla feshedilemez” demiş ve Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerektiğini savunmuştu. Bu durumda, Anayasa Mahkemesi’ne gidilecek. Üçüncü ihtimal ise Danıştay Savcısı Aytaç Kurt’un İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının iptaline karar verilmesi tarafında verdiği mütalaaya uygun karar çıkması.
Fesih kararı iptal edilirse, Avrupa Kurulu süreci başlayacak. Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’ne tekrar taraf olabilmek için Avrupa Kurulu’na müracaat yapması gerekecek.