10 saniye boyunca tek ayak üzerinde durmak sağlıklı olup olmadığınızı gösterebilir mi? İngiltere merkezli BMJ Journals’da 21 Haziran 2022’de yayınlanan geniş çaplı bir araştırma bunun mümkün olabileceğini gösteriyor.
Denge, 50’li yaşların ortalarından sonra süratle azalır ve düşme ve öbür olumsuz sıhhat problemleri riskini artırır. Yapılan çalışma, 10 saniye tek ayak üzerinde durma yeteneğinin tüm nedenlere bağlı vefatla alakalı olup olmadığını kıymetlendirdi.
Değerlendirme kapsamında iştirakçilerden düz bir platform üzerinde durmalarının istendiği çalışmada, orta yaşlı iştirakçilerde 10 saniye boyunca tek bacak konumu tutamamanın tüm nedenlere bağlı vefat risklerini yükselttiği ve hasebiyle daha düşük hayat beklentisi olduğu ortaya çıktı.
Denge zayıflığı bilişsel düşüşü gösteriyor
Yaş ilerledikçe fizikî uygunlukta kademeli bir düşüş ve kas gücü, esneklik, istikrar ve beden kompozisyonu bileşenlerinde azalma yahut değişiklikler meydana gelmesi olağandır. Lakin yapılan çalışmaya nazaran istikrar zayıflaması birçok hastalığı ortaya çıkarabilir.
Çalışmada, makûs istikrarın daha yüksek mevt riskiyle bağlantılı olup olmadığını belirlemek için 51 ila 75 yaşları ortasındaki 1702 kişinin performansı araştırıldı. 2008 ve 2020 yılları ortasında, her 5 yılda bir, iştirakçilerden bir platform üzerinde durmaları, kollarını bedenlerinde tutmaları ve bir noktaya bakmaları istendi. 3 denemeye müsaade verildi.
Araştırma süreçlerinin sonunda, 71 yaşından sonra iştirakçilerin yarısından fazlasının (yüzde 53,6) testte başarısız olduğu gözlemlendi. Bu hastaların birçoklarında bilişsel gerilemenin de başladığı görüldü.
Deney , tek ayak üzerinde durma yeteneğinin yaşla birlikte azaldığını göstermenin yanı sıra, daha yüksek vefat riskiyle olan ilişkiyi da ortaya koymaktadır.
Tek ayak üzerinde duramayan iştirakçilerin, tüm nedenlere bağlı mevt riskinin yüzde 84 daha yüksek olduğu ve başkalarına nazaran daha düşük hayatta kalma oranına sahip olduğu gözlemlendi. Ve bu oranlar cinsiyet, yaş, kilo, diyabet, obezite ve hipertansiyon üzere risk faktörlerinden bağımsız olarak hesaplandı.
Araştırmacılara nazaran, 50 yaş üstü bireylerin denetimleri sırasında istikrar testleri yapılması, bilhassa bilişsel gerilemeyi ortaya çıkarabilir.
Yaşlılık ve demans belirtileri karıştırılmamalı
Demans belirtileri ile yaşlanmanın doğal tesirlerini ayırt edebilmek çok kıymetlidir. Demans, beyni etkilediği ve kişiliği değiştirdiği için hastayı korkutur. Bu nedenle yaşadığı belirtileri sevdiklerinden saklamaya çalışan demanslı birçok yaşlıda inkar yaygındır. Bu da teşhisi geciktirebilir.
Yaşlılık kavramı, 65 yaşın üzerindeki birtakım insanlarda meydana gelen ve olağan yaşlanma sürecinin bir modülü olarak kabul edilen bilişsel değişiklikleri tanımlamak için kullanılır. Bu süreçte çeşitli bilişsel düşüşler görüleblir fakat patolojik bir durum kelam konusu değildir.
Demansın belirtileri
Herkes vakit zaman hafıza kayıpları yaşayabilir fakat kolay unutkanlık ile demans ortasındaki çizgi nasıl fark edilebilir? Demanstan şüphelenmek için birkaç eşzamanlı belirti yaşanması gerekir.
Hafıza kaybının günlük hayatı engellemesi
Demansı olan şahıslarda kısa müddetli hafıza problemleri görülür. Örneğin, bir gün evvel ayarlanmış bir randevuyu unutmaya yahut objeleri yanlış yere koymaya eğilimlidirler. Bu şahısların, örneğin cep telefonlarının kaybolmasının, onu yanlış yere koymuş oldukları için değil, birisinin çaldığı için olduğunu argüman ederek, yaşadıkları sıkıntıları örtbas etmeleri yahut yanlış suçlamalarda bulunmaları da mümkündür. Değişiklikler onları endişelendirir, açıklama bulamazlar ve bazen bir şeyleri unutmaktan utanırlar. Çok güvensizlik ve kuruntular üzere kişilik değişiklikleri de bunama başlangıcının birinci belirtileri olabilir.
Mekansal ve zamansal ahenk güçlükleri
Demanslı şahıslarda istikamet duygusu giderek azalır. Bir yeri âlâ bilseler de artık yolları bulamazlar. Bilhassa araç kullanırken yahut bilmedikleri yerlerde ahenk sıkıntıları ortaya çıkar. Vakit yönelimi de sıkıntı olabilir. Hangi günde olduklarını unutabilirler yahut bir yere ne vakit gittiklerini hatırlamayabilirler.
Günlük ve rutin işleri yönetmede zorluklar
Demanstan etkilenenler, örneğin televizyon uzaktan kumandası üzere her gün kullandıkları muhakkak objeleri kullanmakta zorluk çekebilirler. Ayrıyeten çamaşır makinesi, bilgisayar yahut ATM kullanmayı da sıkıntı bulabilirler. Ya da bu çok sıkıntı geldiği için ödemelerini tertipli olarak yapmayı bırakabilirler. Günlük işleri tamamlamak için daha fazla vakit ayırmak ve daha fazla kusur yapmak bunama belirtileri ortasındadır.
Planlama ve sorun çözmede zorluklar
Alzheimer yahut öteki bir bunama tipinden şikayetçi beşerler, sıradan aktiviteleri organize etmeyi ve planlamayı giderek daha sıkıntı bulmaya başlar. Bir yemeğin kolay bir formda hazırlanması ve tüm kademeleri (alışveriş, yemek pişirme, servis) yahut bir seyahat (bilet satın alma, tertip yapma vb.) onlar için giderek daha güç hale gelir. Problemler ortaya çıkarsa, onları nitekim çözemezler. Sıkıntılar karşısında özgüvenlerini kaybederler ve sorun çözmek için daha az cüret ederler.
Dil bozuklukları
Kelime aramadan kendini net bir biçimde söz etme zorluğu, Alzheimer hastalığının yahut öbür bir demans çeşidinin klasik birinci belirtisidir. İlgili kişi artık gerçek sözleri bulamamakta yahut cümlenin ortasında kesilmektedir. Hastalık ilerledikçe, kişi sessiz hale gelir.
Kişilik değişiklikleri ve uygunsuz davranışlar
Kişiliğin hayat boyunca gelişmesi ve değişmesi olağandır. Lakin bu değişiklikler, demanslı bireylerde çok daha besbellidir. Hayatlarının denetimini kaybettikleri hissi, bu davranış değişikliklerinin ana nedenidir. Ayrıyeten olağandışı yahut uygunsuz davranışlar benimseyebilirler.
