Günlük hayatta benimsenen hareketsiz hayat stili ve sıhhatsiz beslenme alışkanlıkları birçok sıhhat meselesine yol açıyor. Hareketsiz hayatın ve sıhhatsiz beslenmenin sebep olduğu şeker hastalığı (diyabet) Türkiye’de son periyotta en çok artış gösteren hastalık olarak biliniyor. Uzmanlar, diyabetin aniden ortaya çıkan ve ilerleyen bir hastalık olmadığı, erken periyodunda bedende çeşitli meseleler görüldüğü ve bunun sonucunda glikoz düzeyinin olması gereken düzeyin üstüne çıktığı konusunda uyarıyor. Lakin birtakım özel durumlarda, kan şekeri ölçümünde pahalar şeker hastalığı teşhisi konulacak kadar yüksek olmuyor. Bu durum ise “gizli şeker” olarak isimlendiriliyor. Pekala bilinmeyen şeker hastalığı nedir? Bâtın şeker hastalığı belirtileri neler? Şeker hastalığı nasıl tedavi edilir?
BİLİNMEYEN ŞEKER TANISI NASIL KONULUR?
Açlık-tokluk kan testlerine bakılarak yapılıyor lakin “gizli şeker tanısı” konulması için hastayı doktora müracaat etmeye hasebiyle da bu teste itecek belirtiler mevcuttur. Şahısta gözlemlenen, çok sık acıkma, süratli yemek yeme, açlığa tahammülsüzlük üzere belirtiler; bir nevi diyabet hastası adayları oldukları için, diyabetik belirtilerdir.
BÂTIN ŞEKERİN BELİRTİLERİ
* Susuzluk, ağızda kuruluk hissi
* Su tüketiminin olağanın üzerinde olması
* Bulanık görme
* Uyku problemleri
* Ciltte meydana gelen yoğunlaşmalar, renk değişiklikleri
* Beden yükünde meydana gelen artış, obezite
* Sık açlık hissetme ve çok yemek yeme muhtaçlığı
* Yüksek kan basıncı
* Ani hudut, öfke atakları
* Kolesterolünün artması
* Halsizlik, yorgunluk hali
*Odaklanmakta zorluk
TATLI KRİZLERİ VE BİLİNMEYEN ŞEKER HASTALIĞI
Zımnî şeker, açlık ve tokluk kan şekeri ortasında dalgalanmalara sebep olmaktadır. Bu tesiri göz önünde bulundurulduğunda, kan şekerindeki dengesizlik tatlı yeme krizleri ile baş gösterecektir.
Kapalı şekerin en kıymetli semptomlarından biri de halsizlik ve uyuklama halidir. Bâtın şeker belirtilerinin bir de gözle görülür boyutu vardır. Baş, boyun ve ense kısımlarında terlemeler, ani öfke krizleri de karakteristiktir. Bu süreçte olağan dışı kilo alışverişi gündemde olabilmektedir. Zımnî şeker hastalarının en yaygın hastaneye başvurma nedenleri, ani şeker düşmesi ataklarıdır. Olağan bir bireyin, öğün aralıkları yaklaşık 4 ila 5 saat ortasında seyrederken, saklı şeker beraberinde bu mühlet 2 saate kadar inmektedir. Şayet hastada zımnî şeker varsa ve olağan bir bireyin yeme aralığında besin tüketiyorsa, öğün saatinde şekeri düşmüş olabilir. Bu da hastanın ya çok süratli yemek yemesine ya da tatlı krizin girmesine sebep olabilir.
BİLİNMEYEN ŞEKER RİSKİ
Beden yağ oranı fazlalığı: Fazla kilolu olmak, prediyabet için birincil risk faktörüdür. Bedende var olan fazla yağ dokusu (özellikle iç ve karın etrafındaki yağlanma) hücrelerin insüline daha dirençli hale gelmesine neden olur.
Bel etrafı: Büyük bir bel etrafı, insülin direncini gösterebilir. Bel etrafı, bayanlarda 80 cm ve erkeklerde 94 cm’nin üzerine çıktığında insülin direnci riski artmaktadır.
Diyet: Kolay şekerli yiyecek ve içecekler prediyabet riskini artırır. Akdeniz tipi beslenme prediyabet riskini düşürür.
Hareketsizlik: Fizikî aktivite ne kadar azalırsa, prediyabet riski o derece yükselir. Hareketlilik hem kilo denetimine yardımcı olur, hem güç için şeker kullanımına yardımcı olur hem de insülin direncini azaltır.
Yaş: Diyabet her yaşta gelişebilse de, 45 yaşından sonra bâtın şeker riski artar.
Aile hikayesi: Tip 2 diyabetli bir ebeveyn ya da kardeş olması kapalı şeker riskini artırır.
Irk yahut etnik köken: Nedeni tam olarak belirlenememekle bir arada siyahi, hispanik, kızılderili ve Asyalı Amerikalılar dahil birtakım etnik kümelerde prediyabet geliştirme mümkünlüğü daha yüksektir.
Gestasyonel diyabet: Gebeyken şeker hastalığının varlığı (gebelik diyabeti), anne ve bebeğin prediyabet geliştirme riskini daha fazla yükseltir. Gestasyonel diyabeti olan kişinin en az 3 yılda bir kan şekeri düzeyinin ölçülmesini gerektirir.
Polisiktik Over Sendromu: Sistemsiz adet periyotları, çok tüylenme ve çoklukla kilo fazlalığı ile karakterize bu yaygın duruma sahip bayanlar, daha yüksek prediyabet riskine sahiptir.
Uyku apnesi: Uyku kalitesini bozan bir durum olan obstrüktif uyku apnesi olan bireylerde insülin direnci riski artar.
Tütün dumanı: Tütün eserleri kullanmak insülin direncini artırabilir.
Bu faktörler saklı şeker riskini oluşturmaktadır. Uzmanlar, risk kümesindeki bireyleri, sistemli şeker denetimi yaptırması gerektiği konusunda uyarıyor.
KAPALI ŞEKER TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?
Saklı şeker uygun hayat stili değişikliği ile geri döndürülebilir bir durumdur.
Bâtın şeker tedavisi de şeker hastalığı tedavisi üzere öncelikle hayat usulü değişikliği (sağlıklı beslenme ve hareketli bir yaşam) ve gerekli durumlarda ilaç tedavisi ile yapılır. Sağlıklı beslenmeye ve hareketli bir ömür sürmeye dikkat edilmelidir. Bunun için zerzevat, meyve, yağsız kırmızı etler, tavuk eti ve balık, bakliyat ve tahıllar üzere pek çok çeşitli yiyecek yanlışsız biçimde kâfi ölçüde tüketilmelidir. Sağlıklı beslenme hem kilo denetiminde hem de zımnî şekerin şeker hastalığına dönüşümünün engellenmesinde rol oynar. Hareketli bir hayat için pratik bir gösterge olarak günlük adım sayısının 7500’ün üzerinde olması (mümkünse 10 bin adım) düşünülebilir.
İNSÜLİN DİRENCİ, KAPALI ŞEKER VE BEDENE TESİRLERİ
İnsülin direnci ile zımnî şeker farklı durumları tabir etmektedir. İnsülin direncinde şimdi açlık ve/veya toklukta kan şekerleri yükselmemiştir. Lakin yüksek olan ve müdahale edilmeyen insülin direnci bir müddet sonra evvel bâtın şeker sonra da aşikar şeker hastalığına yanlışsız ilerler. Saklı şeker beden üzerinde şeker hastalığının zararlarına benzeri ziyanlar oluşturmaktadır. Bu durum göz, böbrek, hudut hasarı, damar sertliği ve bununla bağlantılı kalp damar hastalıklarının oluşumuna taban hazırlar.
İnsülin direncinin yerinde gelişen saklı şeker, kilo vermede zorluğa yol açabilir. Kilo alımı da zımnî şekere yer hazırlayan faktörler ortasında yer almaktadır. Kilo alımında zımnî şeker ile insülin direnci ortasında tavuk yumurta alakası vardır.
SAKLI ŞEKER HASTALARI NELERE DİKKAT ETMELİDİR?
* Ülkü beden yüküne ulaşılmalı.
* Kan basıncı ve kolesterol denetim altında olmalı.
* Sigara kullanımı bırakılmalı.
* Sağlıklı bir ömür stili oluşturulmalı.
* Sağlıklı yiyecekler yenilmeli.
*Haftada en az 150 dakika yahut haftanın birden fazla günü yaklaşık 30 dakika orta seviyede fizikî aktivite yapılmalı
