Afrikalı liderler, Ukrayna limanlarından buğday ve mısır ihracatını engelleyecek bir Ukrayna-Rusya anlaşmasını memnuniyetle karşıladılar.
Afrika Birliği (AU), Cumartesi günü anlaşmanın kıta için “hoş bir gelişme” olduğunu söyledi ve kıtlığı önlemek için tahıl sevkiyatlarına acilen ihtiyaç duyulduğunu da sözlerine ekledi.
55 üye devlet kıta organının başkanı Macky Sall, anlaşmanın Rusya’nın Haziran ayında yaptığı ziyarete bir “cevap” olduğunu ve AU yetkililerinin Putin’e “Ukrayna ve Rusya’dan dünya pazarlarına tahılların iade edilmesinin aciliyetini” vurguladığını söyledi.
BM ve Türkiye’nin aracılık ettiği anlaşma, ihtilafın Şubat ayında başlamasından bu yana Moskova ve Kiev’i içeren ilk büyük anlaşma olma özelliğini taşıyor. Tahıl fiyatlarını düşürmeyi ve şu anda gıda kıtlığı çeken ülkelere ihracatı yeniden sağlamayı hedefliyor.
Anlaşma, başarılı olursa, Ukrayna’da mahsur kalan 20 ila 25 milyon ton tahılın ihraç edilmesini mümkün kılacaktır.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, hububat ve petrol fiyatlarının fırlamasına neden oldu; Ukrayna, 2021’de küresel buğday ihracatının %10’unu ve Dünya Gıda Programı’nın buğday arzının %40’ını oluşturuyor.
Afrika ve Orta Doğu, buğday tedariği için bu ülkelere çok bağımlı olduklarından, çatışmanın serpintisinden özellikle ağır darbe aldı.
STK Uluslararası Kurtarma Komitesi (IRC), Cuma günkü anlaşmayı “küresel gıda krizini hafifletmeye yönelik ilk adım” olarak övdü.
Örgütün Doğu Afrika acil durum direktörü Shashwat Saraf, “Bu ablukaların kaldırılması, Doğu Afrika’da 3 milyonu halihazırda feci açlık koşullarıyla karşı karşıya olan 18 milyondan fazla insanın karşılaştığı aşırı açlığı hafifletmenin bir yolunu bulacak” dedi.
Gıda fiyatlarındaki artışlar, son 40 yılın en kötü kuraklığını yaşayan Kenya, Etiyopya, Somali ve Cibuti’yi içeren Afrika Boynuzu’nda zaten gergin olan durumu daha da kötüleştirdi.
Fildişili mevkidaşı ile Pretoria’da düzenlediği basın toplantısında konuşan Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, tahıl ablukasının Afrikalı liderleri gelecekte gıda kaynakları hakkında ciddi düşünmeye zorladığını söyledi.
“Dünyanın bu bölgesinden gelen muazzam miktarlardaki tahıllara olan güvenimizin devam etmesi, Afrika ülkelerinin 1,3 milyar insanı için bir risk ve gerçek bir tehlike olarak görülmelidir. Bu nedenle bu çatışmayı bir uyarı çağrısı olarak kullanmamız gerekiyor.” .
İstanbul’da imzalanan anlaşma, gemilerin yoğun mayınlı Karadeniz’den tahılları çıkarabilmesi için “güvenli koridorlar” kurmayı amaçlıyor ve BM’ye göre Moskova ve Kiev onlara “saldırmayacak” sözü veriyor.
Fildişi Sahili lideri Alassane Ouattara, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in teklifi imzalamaya karar vermesinden memnun olduğunu söyledi, ancak Afrika’nın tahıl alıcıları listesinin başında olması gerektiğinde ısrar etti.
“Ayrıca [Ukrayna] Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy’ye, ekonomilerinin kırılganlığı ve birçok ülkedeki sosyal durum nedeniyle Afrika kıtası için arzın bir öncelik haline getirilmesini istediğimi belirttim” dedi.
AÜ yaptığı açıklamada, Ukrayna ile Rusya arasında “derhal ateşkes anlaşması” çağrısını yineleyerek, BM himayesindeki yeni müzakerelerin “küresel barış ve istikrarın çıkarına” olduğunu da sözlerine ekledi.