TÜİK’in açıkladığı haziran ayına ilişkin kritik enflasyon verisini Ekonomist Prof. Dr. Mahmut Demirbaş kıymetlendirdi.
Prof. Dr. Demirbaş, haziran ayında en fazla artış gösteren dört kalemi sıralayarak, farklı bileşenlerin enflasyona hangi oranda yansıdığını aktardı.
Haziran ayı enflasyonunu pahalandıran Demirbaş, Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yıllık yüzde 78,62, aylık yüzde 4,95 arttığını, 2022 yılı Haziran ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 4,95, bir evvelki yılın aralık ayına nazaran yüzde 42,35, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 78, 62 ve on iki aylık ortalamalara nazaran yüzde 44,54 artış gerçekleştiğini belirtti.
En fazla artış gösteren kalemler
Buna karşılık, 2022 yılı Haziran ayında artışın yüksek olduğu ana kümeler ise sırasıyla, yüzde 10,59 ile ulaştırma, yüzde 8,34 ile konut, yüzde 5,42 ile lokanta ve oteller oldu. Yıllık bazda ulaştırma bazında yüzde 123,37, besin ve alkolsüz içeceklerde yüzde 93,93, konut eşyası yüzde 81,14, lokanta ve hizmetlerde yüzde 79,55 oranındaki artış tesirli olduğu lisana getiren Demirbaş, bu 4 kalemlerden ulaştırma, otel ve lokantalar bölümünün hizmet dalında olduğunu, mesken eşyası taleplerinin de öne çekildiği için fiyatların artığını aktandı. Yemek yanında içilecek meşrubatların da fiyatlarındaki artışa dikkati çekti.
Döviz kurunun enflasyona etkisi
Demirbaş, haziran ayı enflasyon verisini değerlendirirken “Ay ortalama kurları dikkate alınarak yapmış olduğumuz hesaplamaya nazaran yüzde 7,18 oranında döviz kurlarındaki artışın yanısıra döviz artış daima olacak algısı ile fiili döviz kurunun üzerinde bir kur fiyatlamasının emtia fiyatlarına yansıtılması, 17 Haziran 2022 tarihine kadar 117-119 dolar düzeyinde yer alan ve 2022 Haziran ayının son 10 gününde 103-110 dolar bandında yer alan ham petrol fiyatları ve bunların yansıması olarak iç piyasada mazot ve akaryakıt fiyatlarına yapılan artırımlar ve bu artırımlar sebebiyle lojistik ve ulaşım bölümündeki fiyat artışları tesirli olmuştur.” dedi.
“İndirimlerin tesiri Temmuz’da görülecek”
Demirbaş, son devirdeki indirimlere değinerek “20 Haziran 2022 ile 02 Temmuz 2022 tarihleri ortasındaki 10 gün içerisinde akaryakıt fiyatında 2,13 lira, oransal olarak yüzde 7,8 oranında, motorin fiyatında 3,34 lira, oransal olarak yüzde 11,1 oranında, LPG de 1,71 lira, oransal olarak yüzde 13,9 oranında indirim yapılmıştır. Bu indirime ham petrol ve Brent petrol fiyatlarındaki indirimin tesirli olduğu kadar döviz fiyatlarındaki düşüş tesirli olmuştur. Bu indirimlerin emtia fiyatlarına ve enflasyona tesirini 2022 Temmuz ayında hissedeceğimizi düşünüyorum.” formunda bilgi verdi.
“Enflasyonla gayrette iki öge öne çıkıyor”
Enflasyonla gayret etmenini içinde iki öge olduğunu belirten Demirbaş, bunları üretim maliyetlerini denetim etmek ile eserlerin arz ve talep şartlarında fiyatlanmasını tesis etmek, olarak açıkladı.
“Enflasyonun 4 bileşeni var”
Demirbaş enflasyon bileşenlerini; hammadde, güç, personellik ve üretici kârlılığı olarak tanımlayarak bu bahiste şu bilgileri verdi:
“Uluslararası piyasalarda emtia fiyatlarında düşüş var. Bu düşüş temmuz ve ağustos aylarında da devam edecek. Petrol fiyatları da düşecek. Lakin bizde akaryakıt fiyatları kur farkının artmasından etkileniyor. Geçen sene bir litre mazotla bu yılki bir litre mazotun ortasındaki yüzde 65 fark kurdan kaynaklı. Bir eserdeki yüzde 65 doların tesiri, yüzde 20-21 oranında hammadde fiyatları, yüzde 9’u personellik fiyatları ve yüzde 4 maliyet yükselmesi kelam konusu.”
“Yazın çok çalışmamız gerekiyor”
Demirbaş’a nazaran dolarizasyonla ve kur farkı ile gayret enflasyonu düşürecek en değerli etken. Açıklamalarında ihracata, dış ticaret açığına, Merkez Bankası siyasetlerine da değinen Demirbaş, “Sorunlar yapısal olarak baş göstermeye ve artmaya başladı. Yazın çok çalışmamız gerekiyor.” diyerek, irtibat kazalarının kamuoyuna verdiği ziyanlara da dikkati çekti.
“Vatandaş 1 Türk Lirası’nın dahi elinden alınmasını istemiyor”
Toplum içerisindeki inanç hissini zedelenmemesi gerektiğini belirten Demirbaş “Hiçbir vatandaş 1 Türk Lirası’nın dahi elinden alınmasını istemiyor.” yorumunda bulundu.
