Bartın’ın Amasra ilçesinde 14 Ekim’de 41 madencinin hayatını kaybettiği maden patlamasıyla ilgili soruşturmanın ayrıntıları ortaya çıkmaya başladı. Sözüne başvurulan madencilerden biri savcılığa 2019 yılında işe alınanların çabucak usta yapıldığını, 2009 yılındaki deneyimli madencilerin geri hizmete çekildiğini belirtti. Sayıştay’ın patlamanın yaşandığı Amasra Taşkömürü İşletmesi’ne yönelik 2020 raporunda da 2019 yılındaki emekçi alımından sonra iş kazalarının arttığı tespiti yapılmıştı.
Maden patlamasıyla ilgili yürütülen soruşturmada şimdi gözaltına alınan ya da kuşkulu sıfatıyla tabirine başvurulan kimse yok. Savcılığın soruşturmada madende çalışan personellerin ifadeledirine başvurduğu öğrenildi. Madencilerden birinin tabirine de DW Türkçe ulaştı.
“Tecrübeli emekçiler geri hizmete alındı”
Tutanaklara nazaran sözü alınan madenciye savcı, “Maden ocağında meydana gelen kaza öncesinde olağandışı rastgele bir durum yahut eksiklik dikkatinizi çekti mi? Çektiyse bu duruma ait bir müracaatınız oldu mu? Oldu ise bu durumu hangi yetkiliye ne halde ilettiniz? İlettiğiniz sıkıntıya ait rastgele bir süreç yapıldı mı? Yapıldı ise hangi süreçler yapıldı?” sorusunu yöneltti.
Madenci de karşılığında 2019 yılında emekçi alımı olduğunu belirterek bu personellerin 1-2 yıl içinde usta yapıldığını anlattı. Madenci, “2009 yılında giren deneyimli emekçileri geri hizmete aldılar, öteki boşluklara yerleştirdiler. 2019 yılında başlayan çalışanları nezaretçi yahut nöbetçi mühendis başlarında olmadan madene soktular, çalışmaya gönderdiler” sözlerini kullandı.
Sayıştay’ın 2020 yılında Amasra Taşkömürü İşletmesi’nde yaptığı incelemeler sonunda hazırlanan raporda, 2019 yılında 168 madencinin işe alındığına ve bu madencilere 25 günlük eğitim verildiği belirtilerek “Bu personellerin çalışanlarının çalışmaya başlamasıyla birlikte 2019 yılı Temmuz ayından başlayarak iş kazalarında besbelli artışlar meydana gelmiştir” tespiti yapılmıştı.
Raporda ayrıyeten, 2019 yılında 190 kazada 72 kişinin, 2020 yılında ise 164 kazada 64 kişinin yaralandığına dikkat çekilmişti.
“Nezaretçiler personellerden sonra işbaşı yapıyordu”
Madenci, ayrıyeten madendeki nezaretçilerin personellerden 1-2 saat sonra işbaşı yaptığına da vurgu yaptı. Madenci tabirinde “Mesela vardiya 16.00’da başlıyor. Emekçi madene giriyor, nezaretçi ise 19.00 – 20.00 saatlerinde içeri giriyor” halinde konuştu.
Oysa iş sıhhati ve güvenliği kurallarına uygun çalışılmasını ve önlemlerin alınarak inançlı iş ortamı sağlama, üretimi ile nakliyeyi denetleme misyonları olan maden nezaretçisinin her an madende olması, Maden Kanunu’nun 29. unsuruna nazaran mecburî.
Sayıştay raporunda iş disiplini vurgusu
Sayıştay’ın 2020 yılı raporunda, “Alınan tedbirlere karşın devamsızlıkların önlenememesi, iş disiplininin sağlanamaması” kısmı de yer alıyor. Bu kısımdaki tespitlerde, şu tabirler yer alıyordu:
“Müessese çalışmalarında, devamsızlık yapan personellerin bulunduğu, kimi çalışanlar tarafından olağan sayılamayacak sıklıkta hastane müsaadeleri kullanıldığı ve sıhhat raporları alındığı, işçi devam ve denetim sistemi uygulamalarında aksaklıklar olduğu ve bunların iş disiplininin bozulmasına yol açtığı görülmüştür.”
Madenci ayrıyeten “Birçok personel işimden olurum fikriyle tabirlerini korkarak, baskı altında vermektedir. Doğruları söyleyemeyen çalışanlar var” dedi. Madenci sözünde öteki madencilerin patlamadan birkaç gün evvel mühendislere “Gaz sızıntısı var, koku var. Burası patlayabilir” dediklerini, buna karşın rastgele bir tedbir alınmadığını da lisana getirdi.
