Son yıllarda iktidar temsilcilerinin sık sık amaç aldığıTürk Tabipleri Birliği’nin (TTB) Merkez Kurulu Lideri Şebnem Korur Fincancı’nın 26 Ekim sabahı gözaltına alınması yansılara neden oldu. İnsan Hakları Hukukçusu Kerem Altıparmak’a nazaran iktidarın meslek örgütlerini denetim altına almayı amaçlıyor. Altıparmak, Fincancı’nın açıklamasının şiddet içermediği ve tabir özgürlüğü kapsamında olduğunu vurguladı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, TSK’nın Kuzey Irak’ta düzenlediği askeri operasyonlar sırasında PKK üyelerine yönelik “kimyasal silah kullanıldığını” savunarak bunun araştırılmasını isteyen Fincancı hakkında 20 Ekim’de soruşturma başlatmıştı.
Ancak başsavcılık, söze davet etmek yerine bilhassa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin yansısının ardındangözaltı süreci uyguladı. Halbuki TTB’nin avukatları, 21 Ekim’de savcılığa giderek Fincancı’nın tabir vermeye hazır olduğunu bildirdi.
TTB’nin hükümetin yansısına neden olan tenkitleri
TTB, 23 Ocak 1953 yılında kabul edilen 6023 sayılı kanunla kurulmuş bir meslek örgütü. Maddede, temel misyonu de “Türk Tabipleri Birliği; tabipler ortasında mesleksel deontolojiyi ve dayanışmayı korumak ve meslek mensuplarının hak ve faydalarını korumak hedefiyle kurulmuş kamu kurumu niteliğinde mesleksel bir kuruluştur” formunda tanımlanıyor. Özgür çalışan hekimler TTB’ye üye olarak mesleklerini yapabiliyor.
Muhalif bir çizgiye sahip olan TTB, bilhassa son yıllarda AKP iktidarının sıhhat siyasetlerine yönelik tenkitleriyle dikkati çekiyordu. Bilhassa TTB’nin iktidarın “kamu-özel bölüm işbirliği” modeliyle yaptığı ve işletmesi özel şirketlerde olan kent hastanelerine itiraz ediyor.
Aynı vakitte koronavirüs pandemisi sırasında kâfi tedbir alınmadığı gerekçesiyle de Sıhhat Bakanlığı’nı tenkitler yöneltilmişti. Ayrıyeten TTB, hekimlerin özlük hakları ile ilgili de birçok iş bırakma hareketine imza attı.
Zeytin Kolu açıklamasından yargılandılar
Dönemin TTB Merkez Kurulu üyeleri, 2018’de TSK tarafından Afrin’e yapılan “Zeytin Dalı” operasyonuna karşı “Savaş bir halk sıhhati sorunudur” bildirisi yayımlamıştı. Bu nedenle TTB Merkez Kurulu üyeleri 4 ile 7 gün orasında gözaltında kalmıştı.
Savcılık, TTB Merkez Kurulu üyeleri hakkında “terör örgütü propagandası yapmak ve halkı kin ve düşmanlığa tahrik” argümanıyla dava da açmıştı. Ankara 32. Ağır Ceza Mahkemesi, 11 tabibe halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme cürmünden 1 yıl 8 ay mahpus cezası vermişti. Fakat Ankara Bölge Adliye Mahkemesi, mahkûmiyet kararlarını bozarak 10 kişinin beraatine hükmetmişti. Kararın münasebetinde bildirinin içeriği rahatsız edici olsa da şiddet içermediği ve şiddet kışkırtıcılığı yapılmadığı vurgulanmıştı.
Erdoğan, son olarak “kimyasal silah” açıklaması nedeniyle TTB’nin ismindeki “Türk” ibaresinin yasa değişikliği yaparak çıkaracakları bildirisi vermişti.
“Hakikate ceza hukukun sopası ile ulaşılmaz”
Peki, hukukçular yaşananlara ne diyor?
İnsan hakları hukukçusu avukat Kerem Altıparmak, Fincancı’nın kimyasal silah kullanıldığı argümanlarını içeren kelamlarının söz özgürlüğü kapsamında olduğunu söyledi. Açıklamada rastgele bir şiddet daveti olmadığına işaret eden Altıparmak, DW Türkçe’ye şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bir argümana yanıt verebiliyorsanız, o ceza hukukunun konusu olamaz. Bir kişinin yanlış söylediği iddiasındaysanız, siz de çıkar doğrusunu söylersiniz, belgelersiniz, bilgilendirirsiniz. Fakat hakikate ceza hukukun sopası ile ulaşılmaz. Hakikate konuşarak, tartışarak, karşılıklı fikirler çürütülerek ulaşılıyor. İstendiği kadar demokrasi olduğu söylensin, bir kişi devletin bir kurumunu eleştirdiği için kendisi tabir edeye gelebilecekken gidip zorla Ankara’ya getiriliyorsa tabir özgürlüğü yoktur.”
“Bahçeli’nin açıklamasından sonra gözaltı yargıya müdahale”
Altıparmak, gözaltı kararının Cumhurbaşkanı Erdoğan ve MHP başkanı Bahçeli’nin açıklamalarından sonra gelmesini de eleştirdi. AİHM’in Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ın müracaatlarında Türkiye aleyhinde verdiği siyasi tutuklama kararının bir desteğinin da siyasalların açıklamaları olduğuna işaret eden Altıparmak, şöyle devam etti:
“Bu her iki kararda da AİHM’İ bu sonuca götüren şey, Cumhurbaşkanının o şahıslarla ilgili yaptığı konuşmalarla yargı makamları kararları ortasında korelasyon görmesiydi. Burada da bu karşımıza çıkıyor. Tesadüf değil yani. Devlet Bahçeli vatandaşlıktan çıkarılsın diyor Bir gün sonra o kişi gözaltına alınıp tahminen de tutuklanma riskiyle karşı karşıya kalacak. Bu açık formda yargıya müdahale niteliği taşıyor.”
“Amaç TTB’yi denetim altına almak”
Altıparmak, TTB’nin son yıllarda neden iktidarın amacı olduğuna ait soruya ise şu karşılığı verdi:
“Bu iktidarın stratejisi, hegomonik bir idare biçimi. Yalnızca devlet kurumlarını değil, sivil ve kamu kurumu niteliğindeki bütün kuruluşlarında iktidarını ele geçirme emelini şey yapıyor. İktidarın mevcut şartlarda, olağan seçimlerde o kurumların idaresini ele geçirmesi mümkün olmuyor. Bu tıp açıklamalar ile bu bir fırsata çevriliyor ve buradan yola çıkarak, ‘yasa değiştirelim, zayıflatalım, bölelim’ deniyor ve böylelikle sendikalarda yapıldığı üzere şeylere meslek örgütlerini bir şeklide denetim altına alma niyeti var. Bunun için problemin Şebnem Korur Fincancı’nın açıklamasını ve onun şahsını aşan bir istikameti de var. Bu meslek örgütlerini bir halde zapturapt altına almanın bir aracı haline gelecek.”
Şebnem Korur Fincancı kimdir?
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olan Şebnem Korur Fincancı, 2009 ile 2020 yılları ortasında Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Başkanlığı yaptı. Birebir vakitte İsimli Tıp uzmanı olan Fincancı, 1990’lı yıllar başta olmak üzere azap ve berbat muamele hadiselerine karşı uğraş etti, raporlar verdi.
1997’de İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi İsimli Tıp Anabilim Kısmı Lideri olan Fincancı, verdiği raporlar nedeniyle 2004’te İsimli Tıp Anabilim Kısmı Başkanlığı’ndan alındı. 2016’da Özgür Gündem gazetesinin “nöbetçi genel yayın yönetmenliği”ni yapma hareketi nedeniyle 20 gün tutuklu kaldı.
Barış akademisyenlerinin “Bu suça ortak olmayacağız” bildirisine imza attığı gerekçesiyle “terör örgütü propagandası” yapmak cürmünden 2 yıl 6 ay mahpus cezası aldı. Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlali kararından sonra tekrar görülen davada beraat etti. 2019 yılında İstanbul Üniversitesi İsimli Tıp Anabilim Kolu’ndaki vazifesinden mecburî olarak emekli oldu. 2020 yılında TTB Merkez Kurulu Başkanlığı’na seçildi.
