Sembolizmin temsilcilerinden olan Ahmet Haşim denilince aklımıza Merdiven şiiri gelir. Türk edebiyat tarihinin unutulmazları ortasında yer alan Ahmet Haşim, güzel eğitim aldı.
Bu eğitimden mükemmel şiirler doğdu. Devrin ünlü şairleriyle bir ortada oldu.
Bu yazı Ahmet Haşim için yazıldı…
Fizan Mutasarrıfı Arif Hikmet Beyefendi ile Sara Hanım’ın oğlu olarak 1887’de Irak’ın başşehri Bağdat’ta dünyaya gelen Haşim, baba tarafından Bağdatlı Alusizadeler’e, anne tarafından da Kahyazadeler’e mensuptu.
Babasının Arap vilayetlerinde sürdürdüğü memuriyeti sebebiyle birinci öğretimini farklı yerlerde tamamlayan Haşim, bu devirde Arapça da öğrendi.
Annesini 8 yaşındayken kaybeden müellifin çocukluğu, ileride anılarını yazacağı “Şiir-i Kamer”deki dizelerde izlerinin görüleceği yalnızlık ve acı hisleriyle Dicle kıyılarında geçti.
Ünlü Merdiven şiirini yazan şair, büyük bir takdir topladı.
İşte şairin o meşhur şiiri..
Ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,
Ve bir vakit bakacaksın semâya ağlayarak…
Sular sarardı… yüzün perde perde solmakta,
Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta…
Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller;
Durur alev üzere kollarda kanlı bülbüller,
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?
Bu bir lisân-ı hafîdir ki ruha dolmakta,
Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta…
Ünlü isimlerden dersler aldı
Haşim, annesinin vefatının akabinde babasıyla İstanbul’a geldi ve Numune-i Terakki okuluna başladı. Türkçesini geliştirdikten sonra Mektebi Sultani’de (Galatasaray Lisesi) eğitim almaya başlayan edebiyatçı, Tevfik Fikret ve Ahmed Hikmet Müftüoğlu üzere hocalardan eğitim alarak 1907’de liseden mezun oldu.
İil şiir
“Hayal-i Aşkım” başlıklı birinci şiirini 13-14 yaşlarında kaleme alan Haşim’in bu şiiri, Ömer Seyfettin’in de yazdığı “Mecmua-i Edebiye” mecmuasında yayınlandı.
Ahmet Haşim’in arkadaş etrafında İzzet Melih İhtilal, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Emin Bülent Serdaroğlu ve Abdülhak Şinasi Hisar üzere isimler vardı.
Mezuniyetinin akabinde bir müddet Osmanlı İmparatorluğu’nun tütün inhisarını elinde bulunduran Reji Yönetimi’nde memur olarak çalıştı.
Edebiyat anlayışı
Galatasaray Lisesi’nde sanata ve edebiyata ilgi duymaya başlayan şair, 1909’da başlayan Fecr-i Ati hareketine katıldı. Edebiyat ve sanat mecmualarında yazan genç edebiyatçıların birleşmesiyle oluşan ve “Edebiyatı ideolojinin değil, estetiğin buyruğuna vermek” prensibinden hareketle çalışmalarda bulunan topluluğun dağılmasının akabinde Haşim, uzun bir sessizlik devri geçirdi.
Haşim, İzmir Sultanisi’nde Fransızca öğretmenliğine atandıktan sonra hukuk tahsilinden vazgeçerek, 1910’da İzmir’e yerleşti ve 1912-1914 ortasında öğretmenlik ve Maliye Nezareti’nde çevirmenlik yaptı.
Anadolu’ya geci…
Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile birlikte, 1. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla dört yıl ihtiyat zabiti olarak misyon yapan Haşim, askerliği mühletince Anadolu’nun pek çok farklı yerini görme fırsatı buldu. Ahmet Haşim, savaştan sonra Düyun-u Genele Yönetimi’nde ve bu kurumun dağılmasının akabinde Osmanlı Bankası’nda çalıştı.
Gzetelerdeki yazılarını kitaplaştırdı
Memuriyet hayatına devam ederken İstanbul’da çıkan “Akşam” ve “İkdam” gazetelerinde fıkra, tenkit ve kronikler yazmaya başlayan usta edebiyatçı, gazetede yazdıklarının bir kısmını daha sonra “Gurabahane-i Laklakan” isimli kitabında topladı.
“Dergah” mecmuasında yayınladığı şiirlerinin bir kısmını da “Göl Saatleri” isimli kitapla okurların beğenisine sunan Haşim, Pir Galip’ten izler taşıyan ve “Göl Saatleri”, “Göl Kuşları”, “Serbest Müstezatlar” ve “Muhtelif Şiirler” olmak üzere dört kısımdan oluşan bu kitap üzerine, Türk şiirinde Yahya Kemal Beyatlı’dan sonra saf (öz) şiirin en değerli temsilcisi olarak gösterildi.
Böbrek rahatsızlığı tedavisi için 1924’te Düyun-ı Umumiye’den aldığı ikramiyeyle Paris’e giden Haşim, 1926’da tekrar Paris’e, 1932’de ise Frankfurta gitti, lakin iyileşemeden döndü.
Haşim, “Resimli Kitap”, “Dergah” ve “Yeni Mecmua”da 1905-1908 yılları ortasında yazdığı şiirlerini, 1926’da “Piyale” isimli kitabında bir ortaya getirdi.
Günün sorunlarına dair kaleme aldığı makalelerin bir kısmını, Paris seyahat notlarını da ekleyerek, 1928’de “Bize Göre” isimli kitabında toplayan muharrir, Frankfurt’taki günlerini de “Frankfurt Seyahatnamesi”nde yazıya döktü.
Şiirlerinde musikiye de yer verirken yapıtlarını empresyonizmle sembolizmin tesiriyle ele alan şair, şiirlerinde imge ve iç ahenk bakımından güçlü bir üslup kullanırken Türk edebiyatında “akşam şairi” olarak tanındı.
Ahmet Haşim öldü
Hayatının son günlerinde “Güzin” ismiyle seslendiği Zarife Özgünlü ile evlenen Haşim, 4 Haziran 1933’te Kadıköy’deki meskeninde, 49 yaşındayken vefat etti ve Eyüpsultan Mezarlığı’na defnedildi.
