2021 Kasım ayında dünya başkanları COP26 iklim doruğunda bir ortaya geldi, fosil yakıt kullanımını azaltmak, karbon salımını net sıfır doğrultusunda düşürmek ve ormansızlaşmayı sonlandırmak üzere kıymetli maksatlara imza attı.
Altı ay sonra COP26’ya katılan ülkelerin temsilcileri Almanya’nın Bonn kentinde tekrar buluşuyor. Önümüzdeki on gün boyunca belirlenen gayelerde ne kadar ilerleme kat edildiği ve önümüzdeki altı ay boyunca neler yapılması gerektiği konuşulacak.
KARBON SALIMI: BU YIL DÜŞÜŞ YAŞANABİLİR
COP26’DA ANLAŞILAN NEYDİ?
İskoçya’nın Glasgow kentinde gerçekleşen 26. BM İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP26) ülkeler, evvelki yıllara kıyasla daha argümanlı maksatlara yönelik çalışmaya karar verdi. Bu maksatların ortasında karbon salımlarını azaltmak da yer aldı.
PEKİ BU NEDEN DEĞERLİ?
Karbonsioksit, global ısınmaya neden olan bir sera gazı. Birlemiş Milletler’e (BM) bağlı bilim insanları global ısınmayı 1.5 derece ile hudutlu tutmak için karbondioksit salımının azaltılması gerektiğini söylüyor, aksi takdirde “iklim felaketiyle” karşı karşıya kalacağımızı belirtiyor.
ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?
COP26’ya katılan ülkelere yeni iklim gayelerini sunmak için Eylül’e kadar mühlet verildi. Şimdiye kadar 196 ülkeden sadece 11 tanesi bunu yaptı.
Diğer taraftan son devirde yapılan çalışmalara nazaran Çin’in karbon emsiyonlarında 2021 yaz aylarından itibaren sistemli bir düşüş yaşandığı kaydedildi. Global karbon emisyonlarının yüzde 27’sinden sorumlu olan Çin’de yaşanan bu düşüş çok değerli bir gelişme olabilir.
COP İKLİM TEPESİ VE BONN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONFERANSI NEDİR?
- Dünya başkanları her yıl BM İklim Değişikliği Konferansı’na (COP) katılıyor, bu konferanslar her yıl farklı bir ülkede düzenleniyor ve iklim krizi ile uğraş etmek için maksatlar belirleniyor ve gelişmeler değerlendiriliyor
- 26’ıncı COP konferansı geçen yıl Kasım ayında İskoçya’nın Glasgow kentinde gerçekleşti. Bu yıl COP27 konferansı Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde yapılacak
- Bonn İklim Krizi Konferansı ise her yıl COP konferanslarının ortasında yapılıyor, ülkelerin maksatları doğrultusunda ilerlemelerini değerlendiriyor
FOSİL YAKITLAR: GÜÇ KRİZİ, YAPILAN ÇALIŞMALARI TEHDİT EDİYOR
COP26’DA ANLAŞILAN NEYDİ?
COP26’da yıllık karbondioksit emisyonlarının yüzde 40’ından sorumlu olan kömürün azaltılması taahhüt edildi.
Dünya başkanları tıpkı vakitte kömür ve fosil yakıt sübvansiyonlarının, yani hükümetlerin fosil yakıt fiyatlarını yapay bir halde düşürmek için yaptığı ödemelerin de etaplı olarak sonlandırılacağını vadetti.
BU NEDEN KIYMETLİ?
BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), fosil yakıtların dünyanın karbon emisyonlarının yüzde 64’ünden sorumlu olduğunu belirtiyor.
ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?
Dünyada yeni kömür santrali kurmayı planlayan 34 ülke var. Geçen yıl 41 olan bu sayıda düşüş yaşandığını görüyoruz.
Aynı vakitte dünyada en çok kömür kullanan ülke olan Çin, “uluslararası mutabakatlı kömür santrali projelerinin tamamını sonlandırmayı” kabul etti.
Ancak kömür kullanımında ikinci sırada olan Hindistan, Nisan’da kömürle çalışan 100 tane yeni santral kuracağını ve üretimini artıracağını açıkladı.
Uluslararası Güç Ajansı’na nazaran (IEA) 2021’de fosil yakıt sübvansiyonları arttı. Ama London School of Economics’ten Sabrina Muller, bunun Rus gazından uzaklaşmak için süreksiz bir tedbir olabileceğine işaret etti.
ORMANSIZLAŞMA: BREZİLYA ÇALIŞMALARI YAVAŞLATIYOR
COP26’DA ANAŞILAN NEYDİ?
Dünyadaki ormanların yüzde 85’ini kapsayan 100’den fazla ülke, 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurmayı taahhüt etti.
BU NEDEN DEĞERLİ?
Ağaçlar her yıl karbonsioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde 10’unu atmosferden çekiyor, münasebetiyle bu istikametteki çalışmalar hayati kıymet taşıyor.
ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?
Dünyadaki tüm ormanların yarısı beş ülkede bulunuyor. Bunlar Rusya, Brezilya, Kanada, ABD ve Çin. Bu ülkelerin maksatları ve çalışmaları ormansızlaşmayı durdurmak için çok değerli.
Nisan ayında ABD Lideri Joe Biden, hükümete ilişkin topraklardaki bakir ormanların korunmasına dair bir mutabakat imzaladı.
Ancak Amazon yağmur ormanlarının yarısından fazlasını barındıran Brezilya’da ormansızlaşma geçen yıla kıyasla yüzde 69 oranında arttı.
Dünya Kaynakları Enstitüsü’nden (WRI) Frances Seymour, Brezilya hükümetinin “çevreyi müdafaa kurallarını gevşetmesinin akabinde bu haberin sürpriz olmadığını” söyledi.
Bu alanda büyük bir sorun daha Rusya’da yaşanan orman yangınları. Rusya, geçen yıl orman yangınlarında 6.5 milyon hektar ormanlık alanı kaybetti.
İKLİM FİNANSMANI: DAHA FAZLA DAYANAK GEREKİYOR
DAHA EVVELKİ COP TEPELERİNDE ANLAŞILAN NEYDİ?
Zengin ülkeler, daha fakir ülkelere iklim amaçları doğrultusunda kullanmak için yıllık 100 milyar dolar finansal dayanak sunmayı kabul etti. Ülkeler 2020 yılında bu amacı tutturamadı.
BU NEDEN DEĞERLİ?
Gelişmekte olan ülkeler fosil yakıtlardan uzaklaşmak ve yenilenebilir güç kaynaklarına yatırım yapmak için gelişmiş ülkelerin takviyesine muhtaçlık duyuyor. Gelişmekte olan ülkelerin tıpkı vakitte iklim krizinin tesirleriyle çaba etmek ve tedbir almak için de takviyeye muhtaçlığı var.
ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?
Avrupa Birliği ülkeleri, ABD, Kanada ve Avustralya gelişen ülkelere sağlayacağı finansal takviyesi artırmayı kabul etti. Lakin WRI, bu ülkelerin belirlediği finansal takviye düzeyinin zenginlik oranları ve geçmişteki emisyon ölçüleri göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kaldığını belirtti.
İngiltere, Fransa, Almanya ve Japonya şimdilik gerekli finansal dayanağı sağlıyor.
METAN GAZI: DURUM GİDEREK KÖTÜLEŞİYOR
DAHA EVVEL ANLAŞILAN NEYDİ?
100’den fazla ülke, 2030 yılına kadar metan gazı emisyonlarını yüzde 30 oranında azaltmak konusunda anlaşmıştı.
Metan gazı emisyonları en yüksek olan Çin, Rusya ve Hinditan üzere ülkeler şimdi bu muahedeyi kabul etmedi.
Çin, sadece ABD ile bu mevzu üzerinde çalışmayı kabul etti.
BU NEDEN KIYMETLİ?
Metan gazı, dünyada insanlık faaliyetleri sonucunda meydana gelen global ısınmanın üçte birinden sorumlu.
ŞİMDİYE KADAR NE OLDU?
Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi’nin bilgilerine nazaran geçen sene global metan gazı emisyonları rekor düzeyde yükseldi.
Metan gazı emisyonlarının en büyük sorumlusu tarım sanayisi ve güç kesimi.
