Üç Çinli astronot ülkenin yeni uzay istasyonunda çalışmak üzere altı aylık bir Escort Bayan vazifeye başladı
Bu Çin’in önümüzdeki yıllarda önde gelen bir uzay gücü haline gelme yolunda attığı son adım
TİANGONG UZAY İSTASYONU NEDİR
Çin geçen yıl Tiangong Cennetlik Saray uzay istasyonunun birinci Bayan escort modülünü yörüngeye yerleştirdi Yıl sonuna kadar Mengtian laboratuvarı üzere öteki modüller de eklemeyi planlıyor
Gelecek yıl ise Xuntian isimli uzay teleskobunu fırlatacak Bu teleskop uzay istasyonuna yakın uçup bakım ve escort yakıt ikmali için istasyona kenetlenecek
Tiangong’un kendi yakıtı itiş gücü hayat takviye sistemleri ve ömür alanları olacak
Çin Sovyetler Birliği ve ABD’nin akabinde hem uzaya astronot gönderen hem de bir eskort uzay istasyonu inşa eden üçüncü ülke oldu
Çin’in Tiangong için büyük maksatları var 2031’de hizmet dışı bırakılacak olan Milletlerarası Uzay İstasyonu’nun ISS yerini almasını bekliyor
ABD maddelerine nazaran Ulusal Havacılık eskort bayan ve Uzay Dairesi’nin NASA bilgilerini Çin ile paylaşması yasak olduğu için Çinli astronotlar ISS’ye dahil olamıyor
ÇİN’İN AY VE MARS PLANLARI
Çin’in planları bunlarla kalmıyor
Birkaç yıl içinde Dünya’ya yakın asteroitlerden numuneler almak istiyor
2030’a kadar Ay’a birinci astronotlarını göndermeyi Mars ve Jüpiter’e göndereceği uzay araçlarıyla da sonda yapıp numune toplamayı hedefliyor
DİĞER ÜLKELER NE YAPIYOR
Çin uzaydaki rolünü ilerletirken öbür kimi ülkeler de Ay’a gitmeyi hedefliyor
NASA 2025’ten itibaren ABD ve öbür ülkelerden astronotlarla yine Ay’a gitmeyi planlıyor bu emelle yeni dev SLS roketini Kennedy Uzay Merkezi’nde kullanıma sundu
Japonya Güney Kore Rusya Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de kendi Ay misyonları üzerinde çalışıyor
Hindistan şimdiden ikinci büyük Ay misyonunu başlattı ve 2030 yılına kadar kendi uzay istasyonuna sahip olmak istiyor
Bu ortada Ay misyonları konusunda NASA ile birlikte çalışan Avrupa Uzay Ajansı ESA da astronotların Dünya ile bağlantısını kolaylaştırmak için bir Ay uyduları ağı planlıyor
UZAY KURALLARINI KİM BELİRLİYOR
- 1967’de imzalanan BM Dış Uzay Mutabakatı’na nazaran uzayın hiçbir yeri rastgele bir ülke tarafından sahiplenilemez
- 1979’daki BM Ay Mutabakatı ise uzayın ticari gayeli kullanılmaması gerektiğini söylüyor lakin ABD Çin ve Rusya muahedeyi imzalamadı
- ABD ülkelerin Ay’daki madenlerden işbirliği içinde nasıl yararlanabileceklerini açıklayan Artemis Mutabakatı’nı öne çıkarıyor
- Rusya ve Çin ise ABD’nin uzay için kural koyma hakkı olmadığını belirterek muahedeleri imzalamayı reddediyor
ÇİN’İN UZAYDAKİ GEÇMİŞİ
Çin birinci uydusunu 1970’te Kültür İhtilali’nin yol açtığı büyük dalgalanmalar sürecinde yörüngeye yerleştirdi
O tarihe kadar uzaya giden öteki güçler ABD Sovyetler Birliği Fransa ve Japonya’ydı
Son 10 yıl içinde Çin 200’den fazla roket fırlattı
Kaya örnekleri toplayıp getirmek üzere Ay’a Chang’e 5 isimli insansız uzay aracını gönderdi Ay yüzeyine evvelki ABD bayraklarından daha büyük bir Çin bayrağı dikti
ABD’nin 340 ve Sovyetler Birliği’nin bugünkü Rusya 130’dan fazla astronotuna karşılık Çin şu ana kadar uzaya 13 astronot gönderdi
Ancak birtakım aksilikler de yaşandı 2021’de bir Çin roketinin bir kesimi yörüngeden çıkarak Atlantik Okyanusu’na düştü 2020’de ise iki roket fırlatışı başarısız oldu
ÇİN’İN UZAY PROGRAMINI KİM FİNANSE EDİYOR
Çin devlet medyası Xinhua’ya nazaran Çin’in uzay projelerinde en az 300 000 kişi çalışıyor Bu sayı şu anda NASA için çalışanların sayısının neredeyse 18 katı
Çin Ulusal Uzay Yönetimi 2003’te yıllık iki milyar yuanlık 300 milyon dolar bir bütçeyle kuruldu
2016’da ise Çin uzay sanayisini özel şirketlere açtı ve Çin medyasına nazaran bu şirketler şu anda yılda 10 milyar yuandan 1 5 milyar dolar fazla yatırım yapıyor
ÇİN NEDEN UZAYA GİDİYOR
Çin telekomünikasyon hava trafik idaresi hava iddiası navigasyon vb gayeli olarak uydu teknolojisini geliştirme konusunda istekli
Ancak uyduların birden fazla tıpkı vakitte askeri gayeli rakip güçleri gözetlemesine ve uzun menzilli füzeleri yönlendirmesine yardımcı olabilirler
Portsmouth Üniversitesi’nde uzay projesi yöneticisi Lucinda King Çin’in yalnızca yüksek profilli uzay misyonlarına odaklanmadığını söylüyor
Uzayın her alanında üretkenler Planladıkları programları finanse edecek siyasi motivasyona ve kaynaklara sahipler
Çin’in Ay misyonları tıpkı vakitte Ay yüzeyinden lityum üzere ender toprak elementleri çıkarmayı da hedefliyor
Londra Üniversitesi Uzay Siyaseti ve Hukuku Enstitüsü Yöneticisi Prof Sa’id Mosteshar Çin’in Ay’a tekrar tekrar madencilik misyonları göndermesinin muhtemelen kârlı olmayacağını söylüyor
Çin’in uzay programının daha çok dünyanın geri kalanını etkileme isteğinden kaynaklandığını belirten Mosteshar’a nazaran Bu bir güç projeksiyonu ve teknolojik ilerleme göstergesi
Habere katkıda bulunanlar Jeremy Howell ve Tim Bowler
