Almanya, geçen hafta Çin Halk Cumhuriyeti’nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki insan hakları ihlalleri ile ilgili incelemelerde bulunmak üzere bölgeye giden Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in Çin ziyaretini “hayal kırıklığı” olarak nitelendirdi.
Almanya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Bakan Annalena Baerbock’un geçen hafta Çinli mevkidaşı Vang Yi’ye Sincan’daki insan haklarıyla ilgili, “son derece ağır ihlal tezlerinin şeffaf bir formda açıklığa kavuşturulması” talebinde bulunduğu hatırlatıldı. Açıklamada Bachelet’in Çin ziyaretinin bu beklentileri karşılayamadığı belirtilerek, “Çin’in kısıtlamaları nedeniyle Bachelet’in ziyaretinde kişi ve bölgelere özgürce, manisiz bir erişimin mümkün olmadığı ve bölgedeki durumun bağımsız bir formda kıymetlendirilmesine imkan tanınmadığı” kaydedildi.
Alman Dışişleri Bakanlığı, insan haklarının “devletlerin iç işleri kapsamına girmediği ve ülke hudutlarının insan haklarının geçerli olmadığı duvarlar manasına gelmediği” uyarısı yaparak bunun Çin’deki insan hakları için de geçerli olduğunu vurguladı.
Açıklamada Bachelet’in Sincan’daki insan hakları durumuna dair raporunu “bir an önce” yayınlaması beklentisine de vurgu yapıldı.
Çin idaresi yıllardır Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Uygur ve başka azınlıklara sistematik olarak baskı uygulamakla suçlanıyor. İnsan hakları örgütlerinin iddialarına nazaran bölgede bir milyonu aşkın insan kamplarda tutuluyor. Çin ise bu kampları terörle uğraş ve fakir bölgenin iktisadını kalkındırma hedefli eğitim kampları olarak nitelendiriyor.
BM yetkilisi Bachelet’in ziyareti öncesinde milletlerarası medyada Uygurların kitleler halinde kamplarda tutulduğuna dair yeni dokümanlar yayımlanmış, fotoğraflar, konuşmalar ve resmi makamların talimatlarını içeren dokümanlarla azap ve vur buyruğu üzere uygulamalar kayda alınmıştı.
ABD ve STK’lardan manipülasyon suçlaması
Yüksek Komiser Bachelet, ziyareti sırasında ve sonrasında Çin’i eleştirmediği için Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) ve sivil toplum örgütlerinden tenkitlere gaye olmuştu. Altı günlük ziyareti sırasında Sincan’daki Kaşgar ve Urumçi kentlerini de ziyaret eden Bachelet, temaslarının sonunda düzenlediği basın toplantısında, “Çin’e soruşturma yapmak üzere gelmediğini” söylemiş, Çin hükümetinden terörle çaba tedbirlerinin milletlerarası insan hakları standartlarına uygunluğunu gözden geçirmesini istemişti. Sivil toplum örgütleri ise Bachelet’i Çin propagandasına alet olmakla suçlamıştı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Çin’in kısıtlama ve manipülasyonları nedeniyle ziyaretle ilgili tasalarının sürdüğünü belirtmiş, Sincan’da “İnsanlığa karşı cürümler ve soykırım”ın devam ettiğini söylemişti.
Bachelet, 17 yıl ortadan sonra Çin’i ziyaret edenilk BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri oldu. Çin idaresi Bachelet’i 2019 yılında davet etmiş, lakin gözetimsiz görüşmeler gerçekleştirmesine sıcak bakmamıştı. Bachelet, ziyaretinde üst seviye Çinli yetkililerin yanı sıra sivil toplum örgütleri ve dini kümelerle nezaret altında olmaksızın görüşmeler gerçekleştirdi.
AFP,dpa / BK,ET
