Dünyanın en büyük dördüncü iktisadı olan Almanya’da sendikalar ve patron dernekleri, uzun müddettir iş gücü meşakkatinden şikayetçi. Çalışma Bakanlığı da iş gücünde yaşanan eksikliğin, ekonomik büyümeyi sekteye uğrattığı ikazında bulunuyor.
Uzun müddettir yetişmiş iş gücü eksikliğine sorun üretmeye çalışan Alman hükümeti, Türkçe’ye “fırsat kartı” olarak çevrilebilecek “Chancenkarte” ile Avrupa Birliği (AB) dışından nitelikli iş gücünün Almanya’da çalışmasını mümkün kılacak bir uygulamayı yürürlüğe koymaya hazırlanıyor. Bu, ABD’nin “Yeşil Kart” ya da İngilizcesiyle “Green Card” uygulamasına benzetiliyor.
Çalışma Bakanı Hubertus Heil, Almanya’nın planladığı “fırsat kartı”na ait planlarını hafta içinde duyurdu. Kelam konusu kart sayesinde, yabancı nitelikli çalışanlar, Almanya’ya rastgele bir somut iş teklifi olmaksızın gelerek çalışma bahtı elde edecek. Bu çerçevede bir puanlama sistemine tâbi tutulacak olan adaylarda, aşağıdaki dört kuraldan en az üçünü yerine getirmiş olma kaidesi aranacak:
- Üniversite diploması yahut mesleksel beceriler
- En az üç yıllık meslek deneyimi
- Almanca bilgisi yahut Almanya‘da evvelce yaşamış olmak
- 35 yaşının altında olmak.
Çalışma Bakanı Heil, kartların dağıtımında makul kısıtlamaların kelam konusu olacağının da altını çizdi. Buna nazaran,her yıl, iş piyasasının muhtaçlığına nazaran makul sayıda kart verilecek. Hasebiyle “fırsat kartı”nın sınırsız bir dağıtımı kelam konusu olmayacak.
Çarşamba günü Batı Alman kamu yayın kuruluşu WDR’e konuşan Heil, “Kalifiye göç ve bürokrasiden arındırılmış bir süreçten bahsediyoruz. O yüzden, fırsat kartı alan bireylerin Almanya’ya geldiklerinde masraflarını kendileri karşılayabilecek olmaları çok önemli” tabirlerini kullandı.
Genç nüfus giderek azalıyor
Almanya’ya 2016 yılında doktorasını yapmak için gelen ve burada kendi şirketini kuran Sowmya Thyagarajan, Almanya’nın “fırsat kartı” atılımının ülkenin göç ve çalışma siyaseti için olumlu bir gelişme olduğuna dikkat çekti. Hükümetin planını DW’ye pahalandıran Thyagarajan, “Bence puan sistemi, yurt dışından buraya gelmek isteyenler için çok uygun bir fırsat. Bilhassa de Almanya’daki genç nüfusun giderek azaldığı düşünüldüğünde” diye konuştu.
Kendi şirketinin de iş alım süreçlerinde Almanlar ve AB vatandaşlarına öncelik verdiklerini kaydeden Thyagarajan, buna AB vatandaşı olmayan adayların önündeki bürokratik manilerin çok fazla olmasını münasebet gösterdi.
Yeni kartla maniler bitmiyor
Bazı uzmanlar ise Heil’ın duyurduğu ve büyük ilgiyle karşılanan “fırsat kartı”nın meseleleri çözmeyeceği görüşünde.
Bonn merkezli Çalışma İktisadı Enstitüsü’nde araştırma yöneticisi olarak misyon yapan Holger Bonin, “Yeni sistem, gereksiz biçimde yüksek mahzurlar oluşturarak sistemi daha da karmaşık hale getiriyor” tenkidinde bulundu. Bonin’e nazaran, Bakan Heil’ın puanlama sistemi daha fazla bürokrasiyi beraberinde getirecek.
DW’ye yaptığı değerlendirmede Bonin, “Neden çok daha kolay hâle getirmiyorlar ki? İnsanlara iş aramaları için vize verin, şayet muhakkak bir müddet içerisinde iş bulamazlarsa ayrılmak zorunda kalsınlar” teklifinde bulundu. Araştırmacı, “Eğer bu şartlar patronlar için değerliyse, bunları işe alım sürecinde gözetebilirler. Bu şartları sağlamak için bir ön elemeye gereksinimleri yok” değerlendirmesini yaptı.
Puanlama sistemindeki kriterlere eleştiriler
Bakan Heil’ın lisana getirdiği şartların bir kısmının birden fazla patron için hiçbir kıymet teşkil etmediğini vurgulayan Bonin, örneğin birçok memleketler arası firma bünyesinde çalışma lisanının İngilizce olduğunu, münasebetiyle çalışanlarının da Almanca bilmesine yahut Almanya’da yaşamış olmasına gerek olmadığının altını çizdi.
Thyagarajan ise getirilmesi planlanan yaş kısıtlaması ve iş tecrübesi ön şartını eleştirdi. “İlla 35 yaşının altında olmanız gerekmiyor. Değerli olan, hangi vasıflara sahip olduğunuz” değerlendirmesini yapan Thyagarajan, “Bazı iş profilleri için tecrübeye gereksiniminiz yok” diyor.
Almanya’nın yetişmiş iş gücü badiresi yeni bir sorun değil. Alman metal ve elektrik sanayisinin patron dernekleri federasyonu olan Gesamtmetall, dallarında faaliyet gösteren her beş şirketten ikisinin, işçi eksikliği nedeniyle üretim sorunu yaşadıklarını söylüyor. Almanya Zanaatkârlar Birliği (ZDH) ise, ülkenin 250 bin yetişmiş iş gücü eksiği olduğunu lisana getiriyor.
AB üyesi olmayan ülkelerden Almanya’ya göç eden yetişmiş çalışanların sayısı, son yıllarda artış göstermesine karşın hâlâ epey düşük. Almanya’da göç ve ahenk konusunda hizmek sunan Mediendienst Integration‘un (Medya Ahenk Hizmetleri) datalarına nazaran, 2019 yılında Almanya’ya gelen nitelikli emekçi sayısı 60 binin biraz üzerinde idi. Bu sayı, Almanya’ya o yıl AB dışından gerçekleşen toplam göçün sırf yüzde 12’sine tekabül ediyor.
Almanya “bürokrasi canavarı”nı yenmek istiyor
Almanya’nın, öbür Batı ülkelerine nazaran, yetişmiş iş gücü nezdinde cazip bir ülke olmasının önündeki mahzurlardan biri de, kültürel kimi gerçeklikler. Örneğin öbür birçok ülkeye nazaran Almanya’da İngilizce daha az konuşuluyor. Nitelikli çalışanların İngilizce konuşabilecekleri ülkeleri tercih ettiklerini söyleyen Thyagarajan, “Tabii burası Almanya, hasebiyle çalışanlarımızın en azından çalışma derecesinde Almanca öğrenmeleri önemli” değerlendirmesini aktardı.
Bir öteki sorun da Alman patronların, diploma, sertifika ve öteki dokümanlar konusunda epeyce seçici olmaları. Öbür birçok ülkede kabul edilen evrakların bir kısmı, Almanya’da tanınmıyor yahut tanınma müracaatlarının sonuçlanması aylar alıyor. Bonin, “Bu sıkıntıların bir fırsat kartının yürürlüğe sokulmasıyla çözülmesi imkansız” görüşünü paylaştı.
Almanya’nın problemlerinden bir oburu de, patronların önündeki sistemsel sıkıntılar. Örneğin bir çalışanın vasıfları ve evraklarının geçerliliğine, Alman federal sistemi çerçevesinde lokal makamlar karar veriyor. Münasebetiyle bir eyalette tanınan bir diploma, diğer bir eyalette tanınmayabiliyor. Dijitalleşme konusunda meseleler yaşayan Almanya’nın kağıt temelli bürokrasisi çerçevesinde, adaylar sıklıkla, diplomalarının çevirilerini noterde tasdik etmek zorunda kalıyor.
Bu sorunun farkında olan Çalışma Bakanı Heil, “Modern bir göç yasasının yanı sıra, vasıfların tanınması sürecinde bürokrasi canavarını yenmemiz gerektiği görüşündeyim”açıklamasını yaptı. Heil, bu çerçevede vasıf ve evrakların tanınmasından sorumlu merkezi bir devlet kurumunun oluşturulması gerektiğini söyledi.
