Anayasa Mahkemesi (AYM), Seyahat Parkı hareketlerinde dövülerek öldürülen Ali İsmail Korkmaz’ın ailesinin yaptığı müracaatta hak ihlali kararı verdi. Lakin kararda, AYM’nin Seyahat hareketlerinin tanımlanmasıyla ilgili yaptığı içtihat değişikliği dikkat çekti. Daha evvelki Seyahat kararlarında aksiyonlara “gösteri yürüyüşü” diyen AYM, Ali İsmail Korkmaz kararında ise Seyahat hareketlerini “hükümete karşı bir kalkışma” olarak gören Adalet Bakanlığıok görüşünden alıntı yaparak anlattı. Bu görüş değişikliğinin perde gerisinde ise kararı veren heyette eski İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı İrfan Fidan’ın yer alması ve Osman Kavala’nın da sanığı olduğu Seyahat Parkı davasında verilen mahkûmiyet kararı çıkmasının tesirli olduğu belirtiliyor.
Anayasa Mahkemesi, Eskişehir’de Seyahat Parkı aksiyonları sırasında üniversite öğrencisi Ali İsmail Korkmaz’ın şimdi 19 yaşındayken polis ve beraberindeki siviller tarafından dövülerek öldürülmesine karşı yapılan kişisel müracaatla ilgili kararını açıkladı. 26 Mayıs’ta kararını veren, lakin münasebetini bugün Resmi Gazete’de yayımlayan AYM Birinci Kısım, taammüden yaralama kabahatinden sanıklardan polis Hüseyin Engin’e 7 ay 15 gün mahpus cezası verilerek bu cezanın ertelenmesini “hak ihlali” olarak nitelendirdi. Bu nedenle Anayasa’da teminat altına alınan “eziyet yasağı” unsurunun ihlal edildiğine hükmedildi. AYM kararında polisin yine yargılanmasını isterken aileye 67 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesini de kararlaştırdı.
Gerekçede, cezanın ertelenmesinin “kötü muamele” fiillerine karışan kamu görevlilerine müsamahayla yaklaşıldığı izlenim uyandırdığı, makus muamelenin beğenilen görülmediği inancının zayıflamasına yol açtığı belirtildi. Bu durumun bu çeşit fiillere eğilimli vazifelileri cesaretlendirebileceği savunulan kararda, “Bu durum hukuk devleti ile adalete olan inanç ve inancı açıkça zedelemektedir” denildi.
AYM’den Seyahat Parkı’nda görüş değişikliği
Ancak AYM Birinci Kısım’ın kararına Ali İsmail Korkmaz’ın öldürülmesine karşı verilen hak ihlali değil, Seyahat hareketlerine yönelik AYM’nin yeni bakışı damgasını vurdu. DW Türkçe’nin incelediği Ali İsmail Korkmaz kararının detaylarında AYM’nin Seyahat hareketlerine bakışını radikal formda değiştirdiği görüldü.
Yüksek Mahkeme, geçmiş yıllarda Seyahat Parkı aksiyonlarıyla ilgili verdiği hak ihlali kararlarında “Gezi olayları”nı anlatırken daha objektif bir lisan kullanıyordu. Örneğin Özge Özgürengin ve Yonca Verdioğlu Şık üzere kararlarda, “Gezi Parkı olayları” başlığı altına yaşananlar özetlenirken “protesto eylemleri” tarifini kullanılmıştı. AYM, aksiyonların detaylarını anlatırken de Türkiye İnsan Hakları Kurumu ve Türk Tabipler Birliği’nin raporlarından yararlanmıştı. Bu kararlarda, Seyahat hareketlerinin Seyahat Parkı’na yapılmak istenen etraf düzenlemesine mahzur olmak gayesiyle başladığına dikkat çekilmişti. Anayasa Mahkemesi’nin Özge Özgürengin kararında, “Gezi Parkı olayları, İstanbul Taksim Meydanı’nda bulunan Seyahat Parkı’nda yapılmak istenen etraf ve imar düzenlemelerine mani olmak için 27 Mayıs 2013 tarihinde iş makinelerinin Seyahat Parkı’na girmesiyle başlamış ve Haziran – Temmuz aylarında ağırlaşarak Türkiye’nin birçok vilayetine yayılmış toplantı ve şov yürüyüşleridir” değerlendirmesi yapılmıştı.
Ancak Anayasa Mahkemesi, bu defa Ali İsmail Korkmaz kararında Seyahat aksiyonları anlatılırken davanın direkt tarafı olan bakanlık görüşüne yer verdi. Seyahat olaylarını, davanın tarafı olan bakanlık görüşündeki “hükümete karşı bir kalkışma ve şiddet hareketleri halinde ülkeye yayıldığı” savıyla anlatan AYM kararında, şu tabirler kullanıldı:
“Bakanlık görüş yazısında; 2013 yılının Mayıs ayının sonunda başlayan Seyahat Parkı olaylarının çok sayıda göstericinin iştirakiyle hükûmete karşı bir kalkışma ve şiddet hareketleri formunda ülke geneline yayıldığı belirtilerek bu olaylarda birçok kamu malı ile özel mülke ziyan verildiği, çok sayıda güvenlik görevlisinin ise yaralandığı açıklanmıştır.”
AYM, kararında devamla bu olaylarda 34’ü Eskişehir’de olmak üzere toplamda 697 kolluk vazifelisi yaralandığını, Adana’da bir polisin memuru hayatını yitirdiğinden de bahsetti.
Gezi aksiyonları içtihadı neden değişti?
Peki, AYM’nin Seyahat aksiyonlarına bakışındaki içtihadının değişmesinin art planında ne var?
Bu bahiste iki değerli detay dikkat çekiyor. Yargı kulislerinde, Ali İsmail Korkmaz kararını veren AYM Birinci Kısım heyetindeeski İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı İrfan Fidan’ın yer almasına işaret ediliyor. İrfan Fidan, başsavcı olarak vazife yaparken Seyahat Parkı soruşturmalarını yönetmiş, Osman Kavala hakkındaki Seyahat davasının da açılması talebinde bulunmuştu.
İkinci etken ise AYM kararından bir ay evvel 25 Nisan’da verilen Seyahat Parkı davasındaki mahkûmiyet kararları. Bu davada Seyahat Parkı aksiyonları hükümeti devirmeye teşebbüs olarak görülürken Osman Kavala’ya “anayasal tertibi ihlale teşebbüs”ten ağırlaştırılmış müebbet, başka sanıklara ise 18 yıl mahpus cezası verilmişti. Bu kararlar, istinaf ve Yargıtay kontrolünden geçtikten sonra AYM’ye taşınacak. AYM’nin bu görüşündeki değişikliğin, Seyahat parkı davasına yönelik yapılacak ferdî başvuruyu etkilemesi bekleniyor.
