Biyokimya ve Biyofizik Profesörü Aziz Sancar, grubuyla birlikte laboratuvarlarda deneylerde sıklıkla kullanılan EdU olarak bilinen molekülün bilhassa beyin kanserlerinin tedavisinde kullanılabileceğini keşfetti. Bulguları, acil olarak Amerika’nın Ulusal Bilimler Akademisi (PNAS) mecmuasında yayımlandı.
Birinci kere canlı hücreleri öldüren öldürücü hücreler keşfedildi
Sancar: “Böyle bir tesir beklemiyorduk”
Aziz Sancar, kendisine Nobel mükafatı kazandıran DNA Tamir Sistemi hakkında merak ettiği bir soruya karşılık ararken, talih yapıtı bunu keşfettiklerini belirtti.
DNA, bilindiği üzere dış ve iç etkenler sebebiyle, kemoterapi, ultraviyole, sigara, makûs etraf ve beslenme vb. çok fazla ziyan görüyor. DNA Tamir Sistemi, bu hasarı onarıyor. İkili Kesim-Onarım mekanizması, DNA sarmalında hasar gören kısmı kesip çıkarıyor ve yerine doğrusunu koyuyor. Böylece DNA’mız hasarsız çalışıyor. Lakin bu, test tüpünde kanıtlandı. İnsan hücresi içinde de tam bu türlü mi oluyor? sorusuna karşılık arayan Sancar ve takımı, deneylerde EdU isminde molekülü kullandı. Deneyler, beklenmedik bir sonuç verdi; EdU molekülü, sağlam DNA’da güya DNA hasara uğramış üzere tesir yaptı ve tamir sistemini harekete geçirdi.
İnsanların DNA’sını incelemek için kullanılıyor
EdU molekülünün orta derecede zehirleyici tesiri (toksik) olduğu biliniyordu fakat Sancar ve takımı, bu molekülün hücreyi kesin olarak nasıl öldürdüğünü çözdü. Sancar’ın sözüne nazaran, EdU’nun kanser hücrelerini öldürdüğüne dair deliller var fakat sonuçlar hiç takip edilmedi, günümüzde laboratuvarda bilim insanları DNA’yı incelemek için EdU’yu kullanıyor lakin bu molekülün DNA’da hasar oluşturarak öldürücü tesir yaptığını bilmiyor. Pekala, bu keşfin beyin kanseriyle ilgisi nedir?
Doğrudan tümörleri amaç alıyor
Sancar’ın açıklamasına nazaran, EdU, beyin kanseri olan bir hastaya verilirse beyefendisine gidecek, kanserli hücrelerin DNA’sına girecek ve nöronlara ziyan vermeden tümörü öldürecek. Sağlıklı beyin hücreleri ziyan görmeyecek zira beyin nöronları DNA sentezi yapmıyor yani çoğalmıyor, kanserli hücreler ise bağımsız olarak süratle çoğalıyor. EdU molekülü, bu tümörleri amaç alıp yok edebilir.
Çalışmalar süratle sürüyor
Sancar, beyin tümörleri konusunda tanınmış bir profesörle birlikte çalışmalarını sürdürecek. Beyin kanserlerinin tedavisi çok sıkıntı olmakla birlikte şu an dünyada glioblastoma (beyin tümörleri içinde en sık rastlanan ve tedavisi en güç olan beyin tümörü) hastaları tedavi olsa bile ortalama 15 aya kadar yaşayabiliyor. Bu açıdan Sancar’ın keşfi büyük ehemmiyet arz ediyor.