Dünya Ekvador’u konuşuyor…
13 Haziran’dan bu yana ülke genelinde süren protestolar, denetimden çıktı.
Hükümeti protesto kapsamında ulusal grev başlatan şahıslar, başşehir Quito’nun merkezi başta olmak üzere birçok bölgede polislerle çatışmaya girdi.
Çoğunluğu yerlilerden oluşan binlerce kişinin Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso’yu protesto ettiği şovlarda çıkan çatışmalarda 4 aksiyoncu öldü, 18’i ağır 100’den fazla gösterici de yaralandı.
Ekvador, öteki ismiyle Ekvador Cumhuriyeti hakkındaki bilgiler de olayların ardından merak konusu oldu. Ekvador nerede ve hangi kıtada merak ediliyor.
Ekvador nerede
Güney Amerika kıtasının kuzeybatı kıyısında, ekvator çizgisi üzerinde bulunan, kuzeyde Kolombiya, güneyde ve doğuda Peru ile komşu olan Ekvator Cumhuriyeti, batısında Pasifik Okyanusu çevrili.
Anakarasının bin kilometre açığındaki Galapagos Adaları da ülkenin modülü.
Künye
Başkent: Quito
Nüfus: 16 milyon 290 bin 913 (2017 tahmini)
Etnik yapı: Yüzde 71,9 İspanyol-yerli melez, yüzde 7,4 Montubio, yüzde 7 Orta Amerika yerlisi, yüzde 6,1 beyaz, yüzde 4,3 Afrikalı, yüzde 1,9 Afrikalı-beyaz melez, yüzde 1 siyah, binde 4 diğerleri
Yüzölçümü: 283 bin 560 kilometrekare
Dil: İspanyolca (resmi)
Din: Yüzde 84,4 Hristiyan, yüzde 1,2 Yehova Şahidi, yüzde 6,4 diğer
Para Ünitesi: ABD doları
Genel Durum
AA’nın haberine nazaran, Bugün Ekvator Cumhuriyeti’nin bulunduğu bölge, geçmişte Orta Amerikalı çeşitli yerli kümelerin vatanıydı. Bu kümeler 15. yüzyıla gelindiğinde İnka İmparatorluğu çatısı altında bir ortada yaşıyordu.
Bölge 16. yüzyılda İspanyol sömürgeciler tarafından işgal edildi, yerli kümelerin büyük çoğunluğu İspanyollarla yapılan savaşlarda ve taşıdıkları salgın hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti.
Ekvator, 1820 yılında Kolombiya, Venezuela ve Panama’yı içine alan Büyük Kolombiya devletinin çatısı altında bağımsızlığını kazandı, 10 yıl sonra Büyük Kolombiya’nın dağılmasıyla 1830’da hâkim bir devlet haline geldi.
Hem İnka İmparatorluğu hem de sömürge geçmişinin tesiriyle Ekvador nüfusu çoğunlukla melez ırklardan oluşuyor. Etnik yapıda Avrupa, Orta Amerika ve Afrika’nın izleri bariz.
Ülke, Pasifik kıyılarına paralel uzanan And Dağları ile ikiye ayrılıyor. Ant Dağları’nın batısındaki kıyı bölgesinde verimli ovalarda muz ve kakao üzere Ekvador’un dünya üretiminde birinci sıralarda yer aldığı ihraç eserleri yetiştiriliyor. Ülkenin en büyük kenti Guayaquil bu bölgede bulunuyor.
And Dağları etrafında yüksek tepeler, volkanlar ve platolar yer alıyor. Yerli halkın ağır olarak yaşadığı bölgede patates, mısır, kinoa üzere klâsik tarım eserleri yetiştiriliyor. Başşehir Quito bu bölgedeki bir plato üzerine konseyi.
And Dağları’nın doğusunda Amazon Ormanları uzanıyor. Nüfus ve yerleşim ünitelerinin seyrek olduğu bu bölgede ülkenin en büyük petrol rezervleri bulunuyor.
Ekvador, dünyanın ekolojik bakımdan en güçlü ülkelerinden biri. Pasifik Okyanusu’ndaki Galapagos Adaları da dünyada en fazla bitki ve hayvan çeşidini içeren bölgelerin başında yer alıyor. Ekvador, biyolojik bakımdan “mega-çeşitliliğin” görüldüğü 17 dünya ülkesi ortasında.
Ekvador anayasasında 2008 yılında yapılan değişiklikle, Tabiat Hakkı yahut eko-sistem hakkı dünyada birinci defa ihlali yasal yaptırıma tabi bir hak haline geldi.
Ekonomi
Ekvador iktisadı büyük ölçüde petrol ve tarım eserleri ihracatına dayalı. Ülke, orta gelir kümesinde yer alıyor.
1999-2000 periyodunda yaşadığı bankacılık krizinin akabinde büyük ekonomik daralma yaşayan Ekvador’da gayrı safi yurt içi hasıla, bir yılda yüzde 5,3 oranında azaldı. Kongre, 2000 yılında krizden çıkış için aldığı önlemler kapsamında ABD dolarını resmi para ünitesi kabul etti. Sonraki yıllarda petrol fiyatlarının yüksek seyretmesi ve milletlerarası likidite bolluğu sayesinde istikrarlı bir ekonomik büyüme kaydedildi. Son yıllarda petrol fiyatlarındaki düşük seyir nedeniyle tekrar sakinlik eğilimleri gözlenmeye başladı.
Siyasi Durum
1970’li yıllar boyunca askeri hükümetlerle yönetilen Ekvador’da 1979’da yapılan seçimlerle demokrasiye geçildi. Jose Maria Velasco, seçimlerde aldığı 1 milyondan fazla oyla iktidara geldi. Valesco, Ekvador tarihinde en büyük halk takviyesiyle iktidara gelen siyasetçi oldu. İki yıl iktidarda kalan Valesco, özel uçağının Peru hududunda kaza yapması sonucu hayatını kaybetti. Valesco’nun radikal ıslahat programı nedeniyle suikaste uğradığı argüman edildi.
Sonraki yıllarda yerli nüfusun siyaset sahnesinde kendine yer açma eforu, ülkedeki siyasi kırılganlığı arttıran bir faktör oldu. Yerli topluluklar, üst üste hükümetlerin yerli hakları, toprak ıslahatı, işsizlik, toplumsal hizmetler ve toprağa bağlı sömürüsü konusunda vaat edilen adımları atmamasına gösterdikleri reaksiyon nedeniyle siyasi güçlerini tıpkı toprak sahipleri ve radikal sol hareketler üzere devlet liderinin temsil ettiği merkezi hükümetin gücünü kırmaya odaklı bir siyaset izledi. Bu durum, ülkede devlet liderinin, başka erklere nazaran tesirinin kırılması sonucunu doğurdu.
Devlet Lideri Rafael Correra, 2006 yılında iktidara gelmesinin akabinde 2008 yılında ülkenin memleketler arası borçlarını “gayrimeşru” ilan etti. Correra, borçların kamu kaynaklarını kendi menfaatine kullanan yolsuzluğa bulaşmış hükümetler tarafından alındığını öne sürerek, 3 milyar dolar pahasındaki borçlanma tahvillerinin karşılığını ödemeyeceğini açıkladı.
Sosyalist ekonomik siyasetler izleyen Correra, ülkedeki kronik işsizliği ve yoksulluğu azaltmayı başardı. Ekvador’u 2009 yılında Venezuela başkanı Hugo Chavez’in öncülük ettiği Amerika ülkelerinin Bolivarcı İttifakına üye yapan Correra 2016 yılına kadar misyon yaptı.
Ülke hala 2017 Nisan’ında yapılan devlet başkanlığı seçimini kazanan Lenin Moreno liderliğindeki hükümet tarafından yönetiliyor.
