İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesinin akabinde başlayan protestolar sürüyor. Protestoların dokuzuncu günü olan Cumartesi gecesi de çok sayıda insan sokaklara döküldü. İran devlet televizyonunun verdiği bilgilere nazaran, protestolarda şimdiye kadar 41 kişi hayatını kaybetti. Oslo merkezli İran İnsan Hakları (IHR) kuruluşunun datalarına nazaran ise protestolarda güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu hayatını kaybedenlerin sayısı 54. Ölümlerin birçoklarının Gilan eyaletinde ve Mazandran vilayetinde gerçekleştiği bildirildi.
Sosyal medyada yapılan paylaşımlar, Gilan eyaletinin başşehri Reşt’te ve ülkenin başşehri Tahran’da protestoların Cumartesi akşamı tekrar başladığını gösteriyor. Şimdiye kadar yüzlerce protestocu, aktivist ve gazeteci gözaltına alındı.
İran’ın kuzeyinde bulunan Gilan eyalaetinde protestoların başlamasından bu yana 700’den fazla kişi gözaltına alındı. Emniyet, 60’ı bayan olan 739 “isyancıyı“ gözaltına aldığını bildirdi. Sivil toplum kuruluşu Gazetecileri Müdafaa Kuruluşu (CPJ)‘nin açıkladığı bilgilere nazaran, protestoların başlamasından bu yana 17 gazeteci gözaltına alındı.
Norveç merkezli Kürt insan hakları kümesi Hengaw ise protestocuların Batı Azerbaycan eyaleti Oshnaviyeh’in birtakım bölgelerinde denetimi ele geçirdiğini bildirdi. İranlı yetkililer, güvenlik güçlerinin bölgede denetimi kaybettiğini inkar ederken, “isyancıların“ İran’da İhtilal Muhafızlarının iç güvenlikten sorumlu kolu Basij’in üç merkezine saldırdığını açıkladı.
İran’daki ana reformist parti olan İslami İran Halk Partisi Birliği, ülkede İslami kıyafet kurallarına ve ahlak polisinin uygulamalarına son verilmesi daveti yaparken, hükümetin “barışçıl protestolara“ müsaade vermesi gerektiğini açıkladı.
Ne olmuştu?
Yaklaşık bir hafta evvel başşehir Tahran’da kıyafet kurallarına uygun biçimde örtünmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan Mahsa Amini, gözaltına alınması sonrası komaya girmiş ve götürüldüğü hastanede 14 Eylül’de hayatını kaybetmişti. Polis, genç bayanın mevt nedeninin kalbe bağlı meseleler olduğunu açıklarken, ailesi bu iddiayı yalanlamış, insan hakları örgütleri de Amini’nin başına aldığı darbeye bağlı olarak gelişen beyin kanaması nedeniyle hayatını kaybettiğini savunmuştu. Genç bayanın vefatının akabinde başlayan protestolar İran’da birçok kente yayılmıştı.
AFP/AI, JD
