Ankara’da geçen Perşembe günü düzenlenen Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) 14’üncü Kesim Kıymetlendirme Toplantısı öncesinde elektrik dağıtım şirketlerinin işveren ve yöneticileri, Güç Olağan Kaynaklar Fatih Dönmez ile kahvaltıda bir ortaya gelmişti. Toplantıda şirketlerin yetkilileri kur farkı ve memleketler arası piyasalarda artan güç maliyetlerini münasebet göstererek elektrik satış bedelleri için yüzde 50 oranında bir artırım talebinde bulundu.
DW Türkçe’nin edindiği bilgilere nazaran yapılan değerlendirmeler sonrasında 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere en az yüzde 30 artırım yapılması konusunda görüş birliğine varıldı. Toplantıda alınan karar uyarınca Güç Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) 1 Temmuz’da yüzde 30’luk artırım kararını alması bekleniyor.
Son artırım 1 Haziran’da yapılmıştı
Elektrikte son artırım, üç aylık tarife devri olmamasına rağmen 1 Haziran’da mesken aboneleri için yüzde 15, sanayi ve ticarethane aboneleri için yüzde 25 oranında yapılmıştı. Son artırımla birlikte yılbaşından bu yapılan artırımların oranı birinci kademe için yüzde 58’i, ikinci kademe için yüzde 137’yi buldu.
Şu anda birinci kademede üst hudut olan 230 kWh’lık kullanımda fatura bedeli 332 TL’yi buluyor. Yüzde 30 artırım gelmesi halinde bu fatura 430 TL’yi aşacak. İkinci kademede ise alt hudut olan 475 TL’lik fatura bedeli 760 TL’ye çıkacak.
“Yüzde 87’sini özel bölüm üretiyor”
Uzmanlara nazaran artırımların asıl sebebiyse 2013 yılından itibaren başlatılan özelleştirme süreci. Elektrik Mühendisleri Odası İdare Şurası Üyesi Mehmet Özdağ, geçen yıl 1 Haziran’dan bu yana sanayicilerin kullandığı elektrikte yüzde 289 oranında artırım yapıldığını, misal oranlardaki artırımların tüm abone kümeleri için geçerli olduğunu söyledi.
TÜİK’in açıkladığı yıllık enflasyon oranının yüzde 73, ENAG’a nazaran de yüzde 160 oranında bir enflasyon oranı belirlendiğini hatırlatan Özdağ, “Elektrik artırımları, enflasyonun çok üstündedir. Hasebiyle bu bir artırım değil sermaye aktarımıdır” değerlendirmesini yaptı. Bu yılın başından beri Türkiye’de elektriğin yüzde 87’sinin özel bölüm eliyle üretildiğine dikkat çeken Özdağ, “Piyasaya teslim edilmiş bir yapı var ve konuşulan sayılar büsbütün özelleştirmeden kaynaklanan özel kesim kredisi ve misal bedellerin ödenmesi ile ilişkilidir” halinde kelamlarını sürdürdü.
“Faturalarda özelleştirme bedeli var”
Özdağ, elektrik üretiminde tercih edilen yakıt çeşidinin de artırımlarda etkiliolduğunu savundu. Elektrik gücü altyapısının ithal yakıtlara dayalı kurulduğunu kaydeden Özdağ, iktidarın ithal fosil yakıtlardan vazgeçmediğini söyledi.
Türkiye’de kapasite kullanım oranının da çok düşük olduğunu kaydeden Özdağ, “Kapasite kullanım oranı yüzde 37’lerde. Maalesef bizim ödediğimiz faturalar içerisinde çalıştırılmayan santrallerin maliyetleri vardır, Özelleştirme bedeli vardır” dedi. Özdağ, elektrik gücünde kamunun ana belirleyici olması halinde artırım yerine indirim olacağı savında bulundu.
“Zamların kaynağı özelleştirme”
Enerji ve iklim uzmanı Başkan Algedik de kamu kurumu olan Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) ile özel şirketlerin elektrik satış bedelleri ortasındaki farka dikkat çekti. EÜAŞ’ın 2013 yılında 1 ünite olan elektrik satış fiyatının bugün sırf 1,8 üniteye ulaştığını, lakin buna rağmen özel dalda elektrik üretim bedelinin o tarihten bu yana 4,08’e çıktığını söyledi.
Algedik, piyasada özel dalın hakimiyeti oranında fiyatların da yükseldiğini, bunun dağıtım bedellerinde daha fazla olduğunu vurguladı. Kamu tarafından 2013 yılında sağlanan elektrik dağıtım hizmetinde 1 ünite olan bedelin bugün özel dal eliyle yürütüldüğünde 6,72 üniteye çıktığını kaydetti. Algedik, “Rakamlar, artırımların kaynağının özelleştirme olduğunu ortaya koyuyor” tabirlerini kullandı.
TEDAŞ, 2021’i de ziyanla kapattı
Öte yandan 2013 yılında özelleştirildikten sonra her yıl ziyan etmeye devam eden Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin (TEDAŞ) 2021 yılını da ziyanla kapattığı ortaya çıktı.
TEDAŞ’ın geçtiğimiz günlerde yayınladığı 2021 yılı faaliyet raporuna nazaran kurumun geçen yılki ziyanı 106 milyon TL’ye ulaştı. Böylelikle son dokuz yıllık toplam ziyan 6 milyar 446 milyon TL’ye ulaştı.
