Gerhard Schröder’in Rusya önderi Vladimir Putin ile olan dostluğu, pek çok SPD üyesini rahatsız ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Schröder’in partiden ihraç edilmesi talep ediliyor. Pekala bu ne kadar muhtemel?
Almanya’da iktidardaki koalisyonun büyük ortağı Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) Hannover Bölge Beşkilatı Tahkim Heyeti, eski Başbakan Gerhard Schröder’in partiden ihraç edilmesine yönelik talepleri Perşembe gününden itibaren incelemeye başladı. Bölge Teşkilat Lideri Christoph Matterne, DW’ye yaptığı açıklamada, çeşitli mahallî parti derneklerden bu bahiste kendilerine 17 müracaatın ulaştığını söyledi. Üç kişilik Tahkim Şurası’nın incelemeleri tamamladıktan sonra üç hafta içinde karar vermesi bekleniyor.
Başbakanlık devrinden (1998-2005) bu yana Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile yeterli bir dostluğu olan Schröder, Rus devlet şirketleriyle yakın bağlantısı ve buralarda üstlendiği vazifeler nedeniyle uzun müddettir tenkitlerin amacındaydı. Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmesinin akabinde ise partinin dört lokal teşkilatı derhal harekete geçerek 78 yaşındaki Schröder’in ihraç edilmesini talep etti. Bu hamleyi birebir istikametteki öteki müracaatlar takip etti.
Schröder, kendisine yönelen reaksiyonların akabinde Mayıs ayında Rus güç devi Rosneft’in idare konseyinden ayrılacağını açıkladı, Gazprom’un idare konseyi üyeliği adaylığını da geri çevirdi. Fakat Schröder’in Gazprom’un yan kuruluşları Kuzey Akım 1 ve 2’deki vazifeleri devam ediyor.
Partiye sahiden büyük ziyan verdi mi?
Peki Schröder’in partisinden ihraç edilmesi ne kadar mümkün? Almanya’da bir parti üyesinin ihraç prosedürü nasıl işliyor?
Öncelikle Federal Alman Anayasası, partilerin iç tüzüğünün “demokratik unsurlara uygun” olmasını kural koşuyor. Ülkede 1967 yılında yürürlüğe giren Federal Siyasi Partiler Kanunu da bu prensipleri detaylı olarak düzenliyor.
Prensip olarak bir siyasi parti, herkesi üyeliğe kabul etmek zorunda değil ve üyelik müracaatlarını, somut bir münasebet göstermeksizin reddedebiliyor. Fakat mevcut, üyelerin ihracı bu kadar kolay değil. İhraç sürecini başlatabilmek için ilgili üyenin partiye “büyük zarar” verdiğine dair somut ispatlar gerekiyor.
Bu nedenle birçok hukukçu, Schröder’in SPD’den ihraç istemine temkinli yaklaşıyor. DW’ye konuşan siyasi partiler hukuku uzmanı Martin Morlok, disiplin soruşturmasına münasebet olarak gösterilen “parti menfaatleriyle bağdaşmayan davranışlar” tezini hayli problemli ve muğlak görüyor.
Schröder’in ihraç talebinin gerçek nedeninin siyasetçinin mesleksel faaliyetleri ve Putin ile olan dostluğu olduğunu belirten Morlock, “Ancak bunun partiyle direkt hiçbir ilgisi yok. Bir partiye mensup olmalarından ötürü, şahısların fikir yahut meslek özgürlüğü kısıtlanamaz” diyor.
“Bir partide manastır tertibi olamaz”
Morlok kelamlarını söyle sürdürüyor:
“Sosyal demokrasi, parti kanunuyla korunabilecek bir mevhum değildir. Hiç kimse hayatın tamamına parti gözlükleriyle bakmak zorunda değil. Siyasi partilerde, tüm rahiplerin tek tip olmaya zorlandığı bir manastır tertibi olamaz.”
Avukat, prensip olarak ihraç müeyyidesini “parti tertibi ve işleyişi açısından gerekli bir araç” olarak görüyor. Partinin çalışma ve karar alma kabiliyetinin korunması, oylama sonucu alınan çoğunluk kararlarının tanınması ve parti otoritesinin kabul edilmesi üzere hayati hususlara riayet edilmemesi durumunda, ihraç üzere bir yaptırım seçeneğinin olması elzem.
Ancak ihraç prosedürleri bazen partinin kamuoyu nezdindeki imajını da zedeleyebiliyor. Bunun en bariz örneklerinin başında, tekrar SPD’de yaşanan Thilo Sarrazin krizigeliyor. 2002-2009 yıllarında Berlin Eyaleti Maliye Senatörü olarak misyon yapan Sarrazin’in ünü, 2010 yılında yazdığı “Almanya kendini yok ediyor” (Deutschland schafft sich ab) isimli kitapla Almanya hudutlarını aştı. Alman toplumundaki düşük doğum oranlarına rağmen yabancı kökenlilerin çok sayıda çocuk yaparak yakın gelecekte Almanya’nın kilit noktalarını “ele geçireceğini” savunan Sarrazin, ırkçılık ve sağcı popülizm tenkitlerine amaç oldu.
Bu nedenle eski senatör hakkında 2010 yılında SPD’den ihraç süreci başlatıldı. Birinci iki teşebbüs başarısız oldu. En nihayetinde 2020 yılının ortalarındaki üçüncü ihraç prosedürü, Sarrazin’in mevzuyu yargıya taşımaktan feragat etmesi nedeniyle emeline ulaştı. Fakat 10 yıllık bir yılan öyküsüne dönen Sarrazin olayı SPD’nin imajına ziyan verdi.
2000 yılından bu yana Almanya’daki belirli başlı 23 parti ihraç kararı incelendiğinde, bunlardan onunun SPD’ye ilişkin olduğu görülüyor. Schröder ise şimdi bu listedeki yerini almadı.
Schröder soğukkanlılığını koruyor
Eski Başbakan da ihraç teşebbüsleri karşısında soğukkanlılığını koruyor. Yaklaşık bir ay evvel haftalık haber mecmuası Der Spiegel’e yaptığı açıklamada, “Ben bir Toplumsal Demokratım ve ömrümün sonuna kadar da o denli kalacağım” tabirlerini kullandı.
SPD mahallî teşkilatının tahkim konseyi toplantılarına birinci etapta Schröder’in ya da avukatının katılması beklenmiyor. Birinci etapta ihraç başvurusu yapanlar dinlenecek. Akabinde Tahkim Şurası’nın karar vermek için üç haftalık müddeti başlayacak. Kararın açıklanmasından sonra ise iki haftalık bir temyiz müddeti öngörülüyor.
Tabii bu ortada mevzunun, bölgesel ve federal seviyede farkı mercilere taşınması da mümkün. Bu yüzden problemin bir mühlet daha sürüncemede kalması kuvvetle olası görünüyor.