Dünya Sıhhat Örgütü WHO üye devletlerince 1987 yılından bu yana her yıl 31 Mayıs tarihinde Side travesti tüm dünyada kutlanan Dünya Tütüne Hayır Günü WNTD Dünya Sigarasız Günü , Dünya Tütünsüz Günü yahut Dünya Sigarayı Bırakma Günü sigara kullanıcılarının 24 saat müddetle sigarayı bırakmalarının teşvik edildiği bir özel Side travestileri gündür Bu özel gün ile her yıl dünya genelinde 5 4 milyon kişinin vefatına neden olan ve yaygın bir bağımlılık haline gelen tütün kullanımının global olarak sıhhat üzerine tesirlerine dikkat Travesti Side çekilmesi amaçlanmaktadır Tütün eserlerinin ziyanları nelerdir Tütün ve tütün eserlerinin yol açtığı sıkıntılar nelerdir
Tütün yaprağının büsbütün yahut kısmen hammadde olarak kullanılması ile yapılan içme buruna çekme emme çiğneme gayeli tüm eserler tütün mamulü ya da tütün ürünü olarak isimlendirilir Tüketimi en yaygın tütün eserleri sigara sarmalık kıyılmış tütün mamulü pipo puro nargilelik tütün mamulü enfiye ve çiğnemelik tütündür Türkiye de de en çok sigara olmak üzere nargile az ölçüde puro ve pipo ile mahallî olarak sarmalık ve çiğneme tütün biçiminde tüketilmektedir
TÜTÜN BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR
Dünya Sıhhat Örgütüne nazaran nikotin kullanım bozukluğu olarak da isimlendirilen tütün bağımlılığının temel belirtileri şunlardır
Kullanımı denetim etme kabiliyetinin bozulması
Tütün kullanımına öbür etkinliklere nazaran daha fazla öncelik verilmesi
Ziyanlarla yahut olumsuz sonuçlarla karşılaşılmasına karşın kullanıma devam edilmesi ile kendini gösteren güçlü bir nikotin kullanma isteği
Nikotinin gittikçe eski tesirini kaybetmesi tolerans geliştirilmesi
Nikotin kullanımının kesilmesi yahut azaltılması sonrasında mahrumluk belirtilerinin görülmesi
Tütünün tesirlerinin neden olduğu alevlendirdiği yineleyici toplumsal ya da bireyler ortası sıkıntılar olmasına rağmen tütün kullanımını sürdürme Örneğin tütün kullanımıyla ilgili olarak diğerleriyle tartışmalara girme
Yineleyici bir biçimde tehlikeli olabilecek durumlarda tütün kullanma Örneğin yatakta sigara içme
İşteki okuldaki ya da konuttaki pozisyonunun gereği olan esas yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan yineleyici tütün kullanımı Örneğin işini engelleme
TÜTÜN ESERLERİNİN ZİYANLARI NELERDİR
Tütün kullanımı aşağıdaki dört ana bulaşıcı olmayan hastalık üzerinde tesirlidir
Kalp ve damar hastalıkları
Kanser çeşitleri
Diyabet
Teneffüs hastalıkları
Tütün kullanımı halk sıhhati açısından kritik bir meseledir ve toplumun genel hastalık riskini ve yükünü artırmaktadır Dünya Sıhhat Örgütünün 2019 yılı Avrupa Tütün Kullanım Trendleri Raporu na nazaran sigara kullanımı erken mevt riskini artırmaktadır Birebir raporda tütün kullanımı dünyadaki erken ölümlerin önde gelen nedenlerinden biri olarak bildirilmektedir ve tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 18 üzerinde tesirli olduğu belirtilmektedir
SİGARALAR
Sigara kıyılmış tütünün ince bir kağıda sarılarak hazırlandığı filtreli ya da filtresiz bir tütün eseridir Tüm dünyada ve Türkiye de en yaygın kullanılan tütün eseri sigaradır
Dünyada her yıl tütün kullanımının yol açtığı sıhhat sıkıntıları nedeniyle milyonlarca kişi hayatını yitirmektedir Kendisi sigara içmediği halde diğerlerinin içtiği sigaraların ziyanlı tesirlerinden ötürü her yıl binlerce kişi hayatını kaybetmekte olup bu durumdan kaynaklanan vefatlar trafik kazaları ve uyuşturucu husus kullanımına bağlı ölümlerden çok daha fazladır
Tütün dumanında formaldehit siyanür amonyak karbon monoksit naftalin kadmiyum üzere 4000’den fazla kimyasal husus vardır Bu hususların 70’den fazlası kansere neden olmaktadır Bu kimyasal unsurlar tütün dumanında epeyce fazla ölçüde bulunmaktadır
Sigara yalnızca içene değil etrafındakilere de ziyan vermektedir Dumanı ile etrafa yayılan ziyanlı hususlar yalnızca nefesle değil cilt üzerinden de emilerek bedene ziyan verebilir Kana rahatlıkla karışarak bedenin bütün organlarını olumsuz tesirler
HAFİF SİGARALAR
Sigara dumanı ölçümlerinde içerisinde düşük katran saptanan sigaralar light ve ultralight olarak tanımlanmaktadır Bu sigaralar da en az başkaları kadar tehlikelidir
Light sigaralar ile ilgili toplumda daha az ziyanlı oldukları istikametinde yanlış bir kanı oluşmuş ve bu nedenle tercih edilir hale gelmişlerdir Meğer light sigaraların içerisindeki katran ölçüsü daha az olsa da nikotin ölçüleri başkalarıyla birebirdir
Lakin yapılan çalışmalar göstermiştir ki bireyler hangi sigarayı içerse içsin sigara içenlerin sigaraya bağlı hastalıklara yakalanma ve bunlardan ölme riski birebirdir
Tüm içiciler bağımlılık yapan ve kansere yol açan unsurlara birebir oranda maruz kalmaktadırlar
Bedene daha az ziyan verdiği kanısı oluşsa da aslında light sigaralar daha derin nefes çekilerek akciğerlerin en ücra köşelerine kadar gidebilmekte ve daha harap verici olabilmektedir Bunun yanında içiciler yeterinde sigaraya doyamayacağı için günlük içilen sigara adedini de arttırabilmektedir
Sigara içen bireylerin büyük çoğunluğu çoklukla sigaranın üretim süreci ve içerdiği hususlar hakkında bilgi sahibi değildirler Bu durumun farkında olan sigara üreticileri eserlerini farklı isimler altında çeşitlendirerek piyasaya sürmekte ve pazarlarını genişletmeye çalışmaktadırlar Light hafif düşük katranlı mentollü üzere sigaraların tamamı sıhhate ziyanlıdır ve bağımlılık yapmaktadır
Mentollü Sigaralar
Mentollü sigara yaygın kullanımı olan bir tütün eseridir Tıpkı light sigaralar üzere mentollü sigaraların da daha az ziyanlı olduğu sanılmaktadır Fakat yapılan araştırmalar göstermiştir ki mentollü sigaralar çok daha fazla ziyanlara yol açabilmekte ve zati ziyanlı olan sigaranın olumsuz tesirlerinin bedene yayılma kademesi ve sürecini daha çok hızlandırabilmektedir Mentol bronşları açarak ciğerlere çekilen katranın birikmesi için çok daha uygun bir ortam yaratır
Mentol sigarada sigaranın içe çekilen andaki sertliğini azaltmak ağızda farklı bir tat bırakmak emelleriyle kullanılmaktadır
Mentol hücrede nikotinik asetil kolin reseptörleri ile etkileşim içine girmekte ve bu reseptörler beyinde nikotin bağımlılığına yol açmaktadır Yapılan çalışmalar mentollü sigara içenlerin
Bir günde içtikleri sigara sayısının daha az olmasına karşın sigarayı bırakmada daha çok zorlandıklarını
Sigarayı bıraktıktan sonra yine başlama oranlarının başka sigara içicilerine kıyasla daha fazla olduğunu yeniden başlama oranlarının yüksek oluşunun mentolün yalnızca daha fazla tat katkısı yapmanın ötesinde bir tesiri olduğunu
Tıpkı vakitte tütün dumanındaki toksinlere ve karbon monoksit üzere öteki toksinlere sistemik maruziyetinin arttığını göstermiştir
ABD Besin ve İlaç Dairesi Food and Drug Administration FDA mentollü sigaraların olağan sigaralardan daha ziyanlı olduğunu açıklamıştır FDA mentollü sigaralarla tiryaki olmanın daha kolay bırakmanınsa daha sıkıntı olduğunu belirtmiştir
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu TAPDK tarafından sigara ve sarmalık kıyılmış tütün mamullerinin üretiminde ve bu eserlerin üretiminde kullanılan ham hususların elde edilmesi sürecinde mentol yahut türevlerinin kullanılmasına yasak getirilmiştir
Nargile
Nargile Asya ya has klasik bir tütün içme aracıdır Hindistan da doğmuş oradan İranlılar ve Araplar ortasında yaygınlaşmıştır Osmanlı İmparatorluğu nda 16 Yüzyılda bir alışkanlık halini almıştır
Nargile kullanıcıları nargileyi sigaradan farklı zararsız bir eser olarak algılasa da birçok bilimsel araştırma nargilenin sanıldığı kadar günahsız bir eser olmadığını ortaya koymuştur Nargile kalp ve damar hastalıkları teneffüs yetersizliği akciğer kanseri diş eti hastalıkları mesane kanseri bronşit yemek borusu kanseri depresyon yüksek tansiyon parkinson hastalığı ülser ağız kanseri akciğer rahatsızlığı enfeksiyon ve kısırlık üzere pek çok hastalığa yol açmaktadır
Nargile de sigara üzere bağımlılık yapan tesire sahiptir ve sıhhate zararlıdır
Ortak kullanıldığı vakit tüberküloz hepatit C uçuk üzere bulaşıcı enfeksiyonlara neden olmaktadır
Söylenenlerin tersine nargile de öteki tütün eserleri kadar tehlikelidir
Nargilenin sıhhate sigaradan daha az ziyan verici üzere algılanmasının bir nedeni beğenilen kokusunun yanında tadıdır Lakin bilinmelidir ki sohbetin vazgeçilmez ögesi olduğu düşünülse de aslında çok değerli bir halk sıhhati meselesidir
İçerisindeki ağır metaller sebebiyle bir nargilenin ortalama 4 5 paket sigarayla birebir oranda zehirlenmeye sebep olduğu tespit edilmiştir Nargile nin bu kadar ziyanlı olmasının sebebi içerdiği nikel kobalt ve kurşun oranının sigaradan çok daha yüksek olmasıdır Sigarada 30 80 ng kurşun bulunurken nargilede bu oran 6870 ng dır
Puro
Puro parçalanmış yahut yaprak halindeki puroluk ve kısmen sigaralık tütünlerin sarılması ile elde edilen tütün mamulüdür
Puronun ziyanları sigaranın ziyanları ile birebirdir Tıpkı sigaradaki tütün üzere puronun içerisinde de tütün vardır Bu tütün topraktan gelen bir kadro ağır metalleri de içermektedir Bu metaller yanmayla birlikte duman olarak bedene yayılır ve bedeni etkilemeye başlar Bilhassa puronun ziyanları makul bir müddet puro kullanımından sonra daha net ortaya çıkmaya başlar Kalpte çarpıntı teneffüs düzensizlikleri formdan düşme kendini devamlı yorgun hissetme üzere bir ekip tepkiler doğurur
Tıpkı sigarada olduğu üzere puro da bedene önemli ziyanlar vermekte teneffüs yolu enfeksiyonlarına teneffüs yetmezliğine kalp krizi riskinin 2 3 kat artmasına ve akciğer kanserine yakalanma riskini artırmaktadır
Puro sigaradan çok daha ziyanlı bir tütün mamulüdür Pasif içicilik yoluyla en çok çocuk ve bebeklere ziyan vermektedir
Pipo
Pipo tiryakileri de sigara tiryakileriyle birebir hastalık risklerini taşımaktadır
ABD Kanser Kuruluşu uzmanlarından Dr Jane Henley ve arkadaşları tarafından 2004 yılında 138 bin 307 pipo tiryakisi ve 123 bin 44 tiryaki olmayan denek üzerinde yapılan araştırma sonunda sigara ve puroya alternatif olarak görülen piponun da sigaranın neden olduğu hastalık risklerini motamot taşıdığı saptanmıştır
Pipo tiryakilerini tehdit eden kanser çeşitleri ortasında mesane kanseri kolon rektum kanseri yemek borusu böbrek gırtlak akciğer orta yutak pankreas ve mide kanserleri yer almaktadır
Ayrıyeten piponun kalp inme ve teneffüs yolları hastalıklarında de motamot sigara üzere rol oynadığı belirlenmiştir
Pipo tiryakilerinin öteki kanser çeşitlerine nazaran orta yutak gırtlak ve akciğer kanseri konusunda da yüksek risk taşıdıkları gözlenmiştir
Elektronik Sigara E Sigara
Elektronik sigara nikotin içeren sıvıyı buharlaştıran bir düzeneğe sahip bir araçtır Elektronik sigara söylenildiği üzere zararsız olmayıp insan sıhhati açısından tehlikeli olduğu bilinen unsurlar ihtiva etmektedir E sigaralarda sigaralardakinin gibisi formaldehit asetaldehit akrolein dietilene glikol nikel kromium kurşun vb kimyasallar bulunmaktadır
Günümüzde e sigaraların güvenilirliğine ait hiçbir bilimsel çalışma yoktur Her ne kadar bu sigaraların tütün içermediği argüman edilse de içlerinde bağımlılığa yol açan nikotin bulunmaktadır
Elektronik sigaralarda kartuşlarında sızıntı kartuş değişimi sonrası nikotinin kazara alınması istem dışı yüksek doz nikotin alma mümkünlüğü üzere birçok teknik kusurlar da bulunmaktadır
Elektronik sigaraların kullanımına bağlı ince ve çok ince sıvı parçacıkları nikotin ve dış ortama salındıklarında kansere yol açan unsurlar açığa çıkmaktadır Bu hususlar elektronik sigaraya bağlı pasif etkilenime yol açmaktadır
Elektronik sigaranın toplumda sigaraya karşı oluşmuş negatif bakış açısını olumlu tarafta değiştireceği sigaraya bakışı tekrar normalleştireceği kaygısı bulunmaktadır Ayrıyeten aromalı elektronik sigaraların da başta çocuklar olmak üzere bireyleri sigaraya alıştıracağı konusunda kaygılar bulunmaktadır
ABD Besin ve İlaç Dairesi Food and Drug Administration FDA 2009 yılında piyasada yer alan 18 çeşit elektronik sigara kartuşunu incelemiş ve bu araştırmalar sonunda elektronik sigaraların gösterildiği üzere saf olmadığını kimi markaların elektronik sigaralarında kanserojen hususların bulunduğunu açıklamıştır Bu bahiste yapılan sıhhat ikazlarının ise yetersiz olduğunu belirtmiştir
Elektronik sigara 4207 Sayılı Tütün Eserlerinin Ziyanlarının Önlenmesi ve Denetimi Hakkında Kanun kapsamında içeriği ne olursa olsun tütün ürünü olarak kabul edilmiştir Türkiye’de hiçbir elektronik sigaraya ruhsat verilmemiştir bu eserlerin girişi kaçak yollarla olmaktadır
SİGARAYI BIRAKTIKTAN BEDENİNİZDE SONRA NE OLUR
Sigarayı bıraktıktan sonra bedende birçok olumlu değişim meydana gelir Bu değişimler şu formda sıralanabilir
Son sigaranızdan
20 dakika sonra kalp atış suratınız ve kan basıncınız düşer
12 saat sonra kanınızdaki karbonmonoksit düzeyi olağan seviyeye gelir
2 hafta 3 aylık müddet zarfında kan sirkülasyonunuz nizama girer ve akciğer işlevlerinizde gelişme kaydedilir
1 9 aylık müddet zarfında öksürüğünüz ve nefes darlığınız azalır
1 yıl sonra koroner kalp hastalığı riskiniz sigara içenlerinkinin yarısı kadar olur
5 yıl sonra inme riskiniz 5 15 yıldır sigara içmeyen birininki kadar azalır
10 yıl sonra akciğer kanserinden ölme riskiniz sigara içenlerinkinin yaklaşık yarısı kadar olur
Ağız boğaz yemek borusu mesane böbrek ve pankreas kanseri riskiniz azalır
15 yıl sonra koroner kalp hastalığı riskiniz sigara içmeyen birininkinin düzeyine iner Dünya Sıhhat Örgütü 2020
