Yüzde 80 enflasyonla OVP hedefi tutar mı?

Türkiye’nin iktisattaki yol haritasını belirleyen 2023 2025 Orta Vadeli Program OVP Pazar günü açıklandı Hazine Escort izmir ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan programda Türkiye’nin 2022 ve 2023 yıllarında yüzde 5 büyüyeceği kestirim edilirken enflasyonun yıl sonunda yüzde 65’e 2023’te ise yüzde 24 İzmir escort 9’a düşeceği hesaplandı

Temenniden ibaret

Önceki yıllara ilişkin OVP’lerde varsayımlar tutturulamazken ekonomistlere nazaran yeni programda da durum farklı değil

DW Türkçe’ye konuşan ekonomist Prof Dr Oğuz Oyan Bu orta vadeli İzmir escort Bayan programların en değerli özelliği güvenilmez olması olmaları Birçok öngörüsü temenniden ibaret olarak kalacak gözüküyor diyor

Geçen yıl açıklanan 2022 2024 Orta Vadeli Program’da bu yıl için yüzde 9 8 enflasyon varsayımı yapılmıştı Fakat Ağustos prestijiyle enflasyon oranı bu iddiadan sekiz kat fazla

Enflasyon yüzde 80’i geçti

Türkiye İstatistik Kurumu’na TÜİK nazaran Ağustos’ta yıllık enflasyon yüzde 80 21’e çıktı Ulaştırma konut eşyası ve besin ve alkolsüz içecekler artışta başı çekti

Bağımsız akademisyen ve ekonomistlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu’na ENAG nazaran ise yıllık enflasyon yüzde 181’i buluyor

Pazar günü açıklanan 2023 2025 devrine ilişkin Orta Vadeli Program’da evvelki programa nazaran enflasyonist bir sürecin öngörüldüğünü söz eden Oyan yeniden de bu yıl için yüzde 65 enflasyon varsayımının optimist olduğu görüşünde Oyan’a nazaran enflasyonun yıl sonunda yüzde 75’in altına düşmesi çok sıkıntı

DW Türkçe’ye konuşan Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç Dr Cihan Bolgün de Pazartesi günü açıklanan resmi datalara dayanarak yıl sonunda yüzde 70’in altında enflasyonun pek mümkün gözükmediğini vurguluyor

Kur iddiaları iyimser

Ekonomistlere nazaran hükümetin gerçekçi olmayan enflasyon kestirimlerinin altında OVP hesaplamalarında kullanılan optimist kur varsayımları yatıyor

OVP’de dolar kurunun bu yıl sonunda 16 62 2023 sonunda ise 21 52 olacağı kestirim edildi

Evren Bolgün 16 62’lik varsayımın bu yılın geri kalan aylarında ortalama kurun 19 liranın üstüne çıkması manasına geldiğine işaret ediyor Fakat Bolgün Enerji fiyatlarındaki gidişat ve yıl sonuna kadar dolar kurunun 20 lira üstüne çıkması halinde bu yıldan başlayarak ortalama dolar kuru varsayımlarının tutmasının pek mümkün olmadığını söylememiz gerekiyor diye konuşuyor

Programda 2022’den 2023’e büyüme birebir seviyede kalıp bütçe açığı azalmazken enflasyonun 2023’te yüzde 24 9’a düşeceği hesaplandı

Gerçekleşmesi imkânsız

Bolgün TÜFE’de yüzde 25’e hakikat bir gerileme beklentisi kelam konusu Bunun da olması çok sıkıntı Hazırlanan OVP’ye nazaran 2023 yılında yüzde 29 civarında bir kur artışı beklentisi var Bu kur artışıyla birlikte yüzde 25 enflasyon gerçekleşmesi imkânsız yorumunu yapıyor

Profesör Oyan’a nazaran ise doların bu yıl 18 liradan aşağı düşmesi mümkün değil tam aksine 20 liraya kadar yükseliş bekleniyor Oyan daha kıymetli TL üzerinden yapılan kestirimlerin ulusal gelir ve kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılanın GSYH da dolar cinsinden daha büyük gösterilmesine yol açtığına işaret ediyor

Geçen yıl kur iddiası 9 27’ydi

Geçen yılki OVP’de 9 27’lik dolar kuru kestirimi üzerinden bu yıl ulusal gelirin 850 milyar dolar kişi başına GSYH’nin de 9 bin 947 dolar olacağı varsayım edilmişti

2023’te ise 9 77’lik kur üzerinden ulusal gelirin 925 milyar dolar kişi başına GSYH’nin 10 bin 703 dolar olacağı öngörülmüştü

2023 2025 Orta Vadeli Plan’a nazaran ise bu yıl sonunda 16 62’lik kur üzerinden ulusal gelirin 808 milyar dolar kişi başına GSYH’nin de 9 bin 485 dolar olacağı hesaplandı

Gelecek yıl ise 21 52’lik kur iddiası üzerinden ulusal gelirin 867 milyar dolar kişi başına GSYH’nin de 10 bin 71 dolar olacağı öngörülüyor

OVP’de cari açığın da 2023’te 2022’ye nazaran yarıdan fazla gerileyeceği iddia ediliyor Bolgün’e nazaran eksi 70’lere yaklaşan negatif faiz ortamında ve mevcut güç fiyatları altında cari açıktaki bu düşüş de mümkün olmayacak

Bütçe açığı artıyor

Öte yandan programda büyüme varsayımı yüzde 5 olurken bütçe açığı iddiası büyüdü Bu yıl için bütçe açığı 240 milyar lira olarak planlanmış daha sonra bu ek bütçeyle 283 milyar liraya çıkmıştı

Bütçe açıklarının çok büyüdüğüne işaret eden Oğuz Oyan 2022’de 461 milyar lira 2023’te ise 659 milyar liralık bütçe açığı öngörüldüğünü belirtiyor ve ekliyor Yani bu bir ölçü kamu harcamaları üzerinden de bir seçim iktisadı uygulanacağını gösteriyor Fakat bunun çok fazla abartılı bir seçim iktisadı programı olamayacağını zira kaynakların çok daraldığını söylememiz gerekir

Son OVP ile 2011’de periyodun Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan ve AKP’nin uzun yıllar seçim propagandası olarak kullandığı 2023 gayelerinden ise açık orta uzaklaşıldı

2023 maksatları ne oldu

10’uncu Kalkınma Planı’nda yer alan 2023 maksatlarına nazaran ulusal gelirin 2 trilyon dolar kişi başına GSYH’nin 25 bin dolar ihracatın ise 500 milyar dolara ulaşması hedefleniyordu

Pazar günü açıklanan OVP’ye nazaran 2023 için varsayım edilen 867 milyar dolarlık ulusal gelir öngörüsü gerçekleşse bile 2 trilyon olarak belirlenen 2023 maksadının yarısı bile tutmayacak

Prof Dr Oğuz Oyan Oysa artık bırakın 2 trilyonu 2025 OVP kestiriminde 1 trilyon eşiğini fakat geçiyor görünüyoruz 1 trilyon 65 milyara 2025’te varır mıyız Bu tempoda o da sıkıntı gözüküyor sözlerini kullanıyor

Oyan GSYH’nın daha da düşmesini öngörmek mümkün

Yine OVP’de 2023 için iddia edilen 10 bin 71 dolarlık kişi başına GSYH amacı de 2011’de açıklanan 25 bin dolarlık amacın yarısından azına denk geliyor Oyan 2023 gayesinin yanı sıra bu yıl için hedeflenen kişi başına 9 bin 485 dolarlık gelirin de gerçekçi bir kur üzerinden hesaplandığında daha aşağı düşeceğini öngörmenin mümkün olduğunu söylüyor

Profesör Oyan 2023 için hedeflenen 500 milyar dolarlık ihracat gayesinin ise neredeyse yarısının tutturulabildiğine işaret ediyor Son OVP’ye nazaran 500 milyar dolarlık ihracat maksadı 265 milyar dolara güncellenmiş durumda

Öte yandan 2023 gayelerine nazaran işsizlik yüzde 5’e enflasyon tek hanelere indirilecekti Son Orta Vadeli Program enflasyonun 2023 sonuna dek çift hanede kalacağını teyit ederken işsizliğin 2022’de yüzde 10 8 2023’te yüzde 10 4 olması bekleniyor