“Dokuz çocuk babasıyım. 45 yıl devlete vergi verdim. Son 20 yıldır AK Parti’ye oy veriyorum. Artık ben PKK’lı mıyım, terörist miyim, neyim? Ben de anlamadım. Bu kelam, bu ülkenin Cumhurbaşkanı’na, hele hele Tayyip Erdoğan’a hiç yakışmadı.”
Bu kelamlar Diyarbakır’da yıllardır esnaflık yapan S.B.’ye ilişkin. Ailece dindar olduklarını ve dindar bir partiye oy vermek istediklerini söyleyen S.B., Pazar günü Diyarbakır’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuşma yapacağı toplu açılış merasimine gitmek için hazırlık yapıyordu. Lakin Erdoğan’ın AKP’ye katılan Mehmet Ali Çelebi’nin rozetini taktıktan sonra söylediği, “Çocuk çok kıymetli. PKK’nın 5 tane, 10 tane, 15 tane var” kelamları onu derinden yaraladı ve fikrini değiştirdi.
S.B., Pazar günkü merasime gitmeyeceğini ve AKP’ye artık oy vermeyeceğini söylüyor. “Peki, ne olursa fikriniz değişir, tekrar Erdoğan’a oy verirsiniz?” sorusuna ise “Bu kelamdan sonra asla bir daha oy vermem” cevabını veriyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan aslında geçen hafta Diyarbakır’a gelecekti. Lakin Bartın’da meydana gelen maden faciasından ötürü ziyaret ertelendi. Ertelenen ziyaretin 23 Ekim Pazar günü yapılacağı duyuruldu ve kentte yine hazırlıklar başladı. Diyarbakır’a yapacağı ziyarette Kürt seçmenlere sıcak iletiler vermesi beklenen Erdoğan’ın dünkü beklenmedik çıkışı ise nüfusunun çoğunluğu Kürtlerden oluşan kentte rahatsızlık yarattı.
Diyarbakırlıların Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kürtleri kastettiği fikrinin nedeni ise PKK’nın örgütsel yapısı. Bölgede örgüt üyeleri ortasında evliliğe müsaade verilmediği, duygusal ilgiye giren bireylere de ağır cezalar uygulandığı biliniyor. Bir istisna olarak örgüt başkanı Abdullah Öcalan 1978 yılında Kesire Yıldırım’la evlenmiş, lakin 10 yıl süren bu evlilikten çocukları olmamış. Geçmiş yıllarda ortalarında duygusal ilgi bulunan çok sayıda örgüt mensubu ise kaçarak Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki kentlerde evlenmişti.
“Bu Kürtlere yönelik bir cümledir”
Erdoğan’ın kelamları bölgede siyaset yapan muhalefet partilerinin de yansısına neden oldu.
Eski AKP’li olan CHP Diyarbakır Vilayet Lideri Abdullah Atik, Erdoğan’ın tüm Kürtleri PKK’lı olmakla suçladığını tabir ederek AKP’nin Kürtlere bakışını 2016’da gördüğünü ve partiyle yollarını ayırdığını belirtiyor. CHP Vilayet Lideri Atik, Erdoğan’ın bu kelamlardan sonra Diyarbakır’a gelmemesi gerektiğini savunarak “Yani bir de hangi yüzle geliyorsun Diyarbakır’a? Zira bu bir suçlamadır. Herkes biliyor ki PKK’lıların çocukları yok. 10-15 tane çocuğu nerede yapıp getiriyor. Bu Kürtlere yönelik bir cümledir. Bu parti bu coğrafyada bitmeye mahkûm bir partidir” diyor.
DEVA Partisi Diyarbakır Vilayet Lideri Cihan Ülsen de “Bu ülke ismine, bu topraklar ismine, bu coğrafya ismine utanç duydum” tabirlerini kullandı. Ülsen’e nazaran, Erdoğan açık bir biçimde Kürtleri terörle, terör örgütüyle ilişkilendiren bir telaffuz kullandı. Erdoğan’ın kelamlarını Kürtlere ve Kürt nüfusuna dayalı bir kaygının tezahürü olarak okumak gerektiğini kaydeden Ülsen, “90’lı yıllarda bunu saklıdan yapıyorlardı. Devlet aklının Kürt nüfusuna ait planlarını MGK bildirileri açığa çıktığında öğreniyorduk. Artık bunu açıktan söyleme cüretini gösterebiliyorlar. Ben bunu büsbütün Erdoğan’ın artık Kürtlerle ilgili bir öyküsünün kalmadığının delalet olarak görüyorum. Bence artık 90’lı yıllara geri dönüş yapmıyoruz. 90’lardan daha karanlık bir devirden geçtiğimizin açık bir işaretidir bu” diyor.
Erdoğan’ın kelamlarını “utanç verici bir söylem” diyerek eleştiren Diyarbakır Baro Lideri Nahit Eren ise 1990’lı yılların MGK kararlarının 30 yıl sonra bir Cumhurbaşkanınca dillendirilmiş olmasını “büyük bir talihsizlik” olarak pahalandırıyor. Erdoğan’ın telaffuzunun önemli bir cinsiyetçi yaklaşım olduğuna dikkat çeken Eren, “Türkiye’de Kürtlerin hâlâ nüfus manasında tehlike olarak görülüyor olmasını kabul etmek mümkün değil. Bir örgüt ismi barındırarak söylenmiş olması, yani Kürtlerin topyekün kriminalize edilmiş olması da farklı bir garabet” tabirlerini kullanıyor.
AKP’li Turan: Argümanları esefle reddediyoruz
AKP’liler ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kürtleri kast ettiği argümanını kabul etmiyor.
AKP Küme Başkanvekili Bülent Turan, HDP’lilerin tenkitlerine cevap olarak TBMM Genel Konseyi’nde yaptığı açıklamada “Cumhurbaşkanımızın Kürtlere hakaret ettiği istikametindeki savları, esefle ve nefretle reddediyoruz” dedi.Turan, “Ortaya konan fotoğrafı Kürtlere yapılan bir söylemmiş üzere düşünmenizi, değerlendirmenizi şaşkınlıkla takip ediyorum. Bunun size, partinize bir yararı yok, Türkiye’ye yararı yok. Kaşımayın artık şu meselelerimizi. Türkiye’de Kürt sorunu kalmadı fakat siz Kürt sorunu olsun istiyorsunuz” sözlerini kullandı.
Kürt seçmeni nasıl tesirler?
Erdoğan’ın konuşmasından sonra en çok tartışılan hususlardan biri de bu telaffuzun AKP’li Kürt seçmenleri nasıl etkileyeceği konusu. Telaffuzun bir lisan sürçmesi olmadığını düşünen Kürt Çalışmaları Merkezi’nden Reha Ruhavioğlu, bu kelamın en âlâ ihtimalle HDP seçmeni, daha genel manada ise Kürtlere söylendiğini kestirim ediyor. 90’lı yıllarda Kürt nüfusunun arttığı belirtilen MGK raporuna dikkat çeken Ruhavioğlu, bu milliyetçi korkunun Erdoğan’ın son yıllardaki dönüşümüyle dengeli olduğu görüşünde.
Peki, Erdoğan’ın Diyarbakır ziyareti öncesi bu ifadeyi kullanması ne manaya geliyor? Ruhavioğlu şu karşılığı veriyor:
“Böyle çıkışların Kürt seçmenin genelinde çabucak tesir yapmasını beklemeyiz. HDP seçmeni ya da Erdoğan’a oy vermeyecek seçmende Erdoğan zıtlığını pekiştirir. AK Partili seçmende çabucak bir kopuşa neden olmasını beklemiyorum. Çabucak bir şeyler değişir üzere bakmak çok mümkün değil. Bir şeyi tetikleyebilir, bardağı taşıran damla olabilir. Lakin şimdi Diyarbakır ziyaretini gölgeleyeceğini, onun açısından olumsuz bir sonuç doğuracağını beklemiyorum.”
