Ahmed Cevdet Paşa kimdir

Devlet ve ilim insanı mütefekkir tarihçi hukukçu ve şair Ahmed Cevdet Escort Konak Paşa’nın hayat öyküsüdür

Hacı İsmail Ağa ile Ayşe Sümbül Hanım’ın oğlu olarak 27 Mart 1822’de bugün Bulgaristan hudutlarında bulunan Lofça’da dünyaya gelen şair Cevdet mahlasını 1843’te İstanbul’da tahsil gördüğü sırada Konak escort şair Süleyman Fehim Efendi’den aldı

Ahmed Cevdet küçük yaşta büyükbabası Hacı Ali Efendi’nin teşviki ve dayanağıyla Lofça müftüsü Hafız Ömer Efendi’den Arapça öğrenerek eğitim hayatına başladı

Kısa müddette İslami ilimlerle Konak escort Bayan ilgili kitapları okuyacak derecede ilerleme gösteren Ahmet Cevdet Lofça’da birinci mektebini bitirdikten sonra müftü Ömer Efendi’den medrese dersleri aldı ve tahsilini ileri düzeye götürmek için 1839’da büyükbabası tarafından İstanbul’a gönderildi

Farsça bilgisini derinleştirdi

Ahmed Cevdet tahsilini tamamlamak üzere İstanbul’da Fatih Mescidi’nde medrese eğitimine başladı

Kısa müddette ilmi etraflarda kendisini göstererek devranın meşhur alimleri Hafız Seyyid Efendi Doyranlı Mehmed Efendi Vidinli Mustafa Efendi Kara Halil Efendi ve Birgivi Hoca Şakir Efendi’nin derslerine devam etti

İslami ilimlerin yanı sıra matematik astronomi tarih coğrafya üzere ilimleri de tahsil eden ilim insanı tatil günlerinde Murad Molla Tekkesi’ne giderek Arapça ile Farsça öğrendi ve Mevlana’nın Mesnevi’sini bitirdi Bu sayede Farsça bilgisini derinleştiren şaire Mesnevihanlık icazeti verildi

Mutasavvıf Kuşadalı İbrahim Efendi’nin meclisine katıldı

Süleyman Fehim Efendi’nin Karagümrük’teki konağında Şevket ve Örfi divanlarını okuyan Ahmed Cevdet bir yandan da zamanın tanınmış mutasavvıflarından Kuşadalı İbrahim Efendi’nin sohbetlerine katıldı

Bu muhitlerde tasavvuf ve edebiyatın aşikâr başlı yapıtlarını okuyarak bilgisini ve kültürünü ilerlettiği üzere şiir ve edebiyat alanındaki eksikliklerini tamamlayıp edebi zevkini geliştirme imkanını buldu

Rumeli Kazaskerliği’ne bağlı Permedi kazası kadılığıyla 1844’te devlet hizmetine başlayan 22 yaşındaki Ahmet Cevdet bundan bir yıl sonra müderris olarak İstanbul mescitlerinde ders vermek hakkını elde etti

Ahmet Cevdet 6 yıl sonra 13 Ağustos 1850’de Meclis i Maarif azalığı ve Darülmuallimin müdürlüğüne getirildi

Bugünkü ismiyle öğretmen okulu olan Darülmuallimin müdürlüğü mühletince mektebi kısa vakitte ıslah ederek mektebe giriş ve imtihan tarzlarını yönetmeliklerle belirleyen Ahmed Cevdet 1851’de Encümen i Daniş’e Osmanlı Akademisi asli üye seçildi

Şirket i Hayriyye’nin kuruluş nizamnamesini hazırladı

Daha sonra Fuad Paşa ile Bursa’ya gitti ve orada kaldığı kısa mühlet içinde birinci Osmanlı grameri sayılan Türkçe Arapça ve Farsça gramerini açıklayan Kava’id i Osmaniyye isimli kitabı ve Şirket i Hayriyye’nin kuruluş nizamnamesini hazırladı

Mısır Valisi Abbas Paşa ile hanedan üyeleri ve ümera ortasındaki ihtilafı gidermeye ve miras sıkıntısını halletmeye memur olan Fuad Paşa ile 1850’de Mısır’a gitti İstanbul’a döndükten sonra 1851’de Encümen i Daniş üyeliğine seçilen Ahmed Cevdet Efendi yine kaleme aldığı Kava’id i Osmaniye’yi encümenin birinci yapıtı olarak Abdülmecid’e sundu ve derecesi hareket i altmışlıya yükseltildi

Şair 1853 tarihli bir mazbata ile 1774 1826 devresi Osmanlı tarihini yazmakla görevlendirildi 1854’te yazmaya başladığı tarihinin birinci üç cildini tamamlayıp padişaha takdim etmesinin akabinde kendisine Musıle i Süleymaniyye derecesi verildi

Osmanlı İmparatorluğu devrinde vaktin olaylarını saptayıp tarihe geçirmekle vazifeli devlet tarihçisi olarak 1855’te tayin edilen Ahmed Cevdet vakanüvis olarak bilinen bu vazifesi sırasında vaktin siyasi olaylarını anlatan Tezakir i Cevdet i de kaleme aldı

Ahmed Cevdet 1856’da Galata kadısı oldu ve o yıl evlendiği Rabia Adviye Hanım’dan Ali Sedat Fatma Aliye ve Emine Semiye isimlerinde üç çocuğu dünyaya geldi

Meclis i Ali i Tanzimat üyeliği ve İstanbul kadılığı yaptı

Mekke kadılığına 1857’de getirilen ve tıpkı periyotta bölümün kanunlaştırma çalışmalarını yürüten Meclis i Ali i Tanzimat üyeliğine seçilen Ahmet Cevdet Efendi 1861’de İstanbul kadılığına terfi etti

Ahmed Cevdet’in oğlu Ali Sedat Beyefendi yazdığı mantık kitaplarıyla tanınırken kızı Fatma Aliye Hanım ise birinci Türk bayan romancı olarak edebiyat tarihine geçti

Diğer kızı Emine Semiye ise Avrupa’da tahsil gördükten sonra İstanbul’da öğretmenlik Selanik’te öğretim müfettişliği yaparken İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde misyon alarak siyasetle ilgilendi

Mukaddime’yi Osmanlı Türkçesine çeviri etti

İbn Haldun’un Mukaddime isimli yapıtının Osmanlı Türkçesine çevirisini yapan Ahmed Cevdet teftiş için gönderildiği yurt içi ve yurt dışındaki denetlemelerinde ve ıslah faaliyetlerinde de gösterdiği başarılara bağlı olarak ikinci rütbeden Nişan ı Osmani ile ödüllendirildi

Bu başarılardan sonra Sultan Abdülaziz tarafından şeyhülislamlığa getirilmesi beklenen Ahmed Cevdet Efendi 1866’da ilmiye sınıfından mülkiye sınıfına nakledilerek paşa oldu ve Maraş Urfa ve Sıkıntı sancakları ile Adana eyaletinin birleştirilmesiyle oluşturulan Halep Valiliğine tayin edildi

Hanefi fıkhına dayalı kanun hazırlanması gerektiğini söyledi

İki yıl süren bu vazifesi sırasında yeni valiliğin teşkilatlanmasını gerçekleştiren Paşa 1868’de yeni kurulan Divan ı Ahkam ı Adliye ye Danıştay lider tayin edildi

Ahmed Cevdet Paşa bu görevde adliye ve hukuk sistemini dönemin gereksinimlerine nazaran düzenlemeye çalıştı ve Hanefi fıkhına dayalı bir kanun kitabının hazırlanması gerektiği kanısını ortaya koydu

Bu niyeti kabul edilen mütefekkirin başkanlık etmeye başladığı devranın önde gelen fıkıh alimlerinin de yer aldığı Babıali’de teşkil edilen Mecelle i Ahkam ı Adliyye Cemiyeti Mecelle nin birinci 4 kitabını yayınladı

1873’te Maarif Nazırlığı’na getirildi

Mecelle nin hazırlandığı müddet içinde her türlü devlet işlerinin kendisine danışıldığı bir merci durumuna gelen Ahmed Cevdet Paşa 1873’te bugünkü ismiyle Ulusal Eğitim Bakanlığı olan Maarif Nazırlığı’na getirildi

Ünlü şarkiyatçı Bernard Lewis tarafından dahi hukukçu olarak nitelendirilen Ahmed Cevdet Paşa 1880’de Adliye Nazırlığı periyodunda Osmanlı’nın birinci çağdaş hukuk fakültesi olan bugünkü ismiyle İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin kurulmasında büyük efor sarf etti

Ahmet Cevdet Paşa öldü

Siyasi ve idari görevlerden 1890’da emekliliğe ayrılıp vaktini çocuklarına ve bilimsel çalışmalarına ayıran Paşa 26 Mayıs 1895 te Bebek’teki yalısında vefat etti ve cenazesi Fatih Mescidi haziresine defnedildi

Eserleri

Ömrü boyunca Tarih i Cevdet Kısas ı Enbiya ve Tevarih i Hulefa Tezakir i Cevdet Ma’ruzat Mecelle Divançe i Cevdet Kavaid i Osmaniye Belagat ı Osmaniye Kavaid i Türkiye Takvim ül Edvar Miyar ı Sedad Adab ı Sedad fi ilmi’l adab Hülasatü’l beyan fi te’lifi’l Kur’an Eser i Ahd i Hamidi Hilye i Saadet Ma’lumat ı Nafia üzere pek çok eser kaleme aldı