Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor tarafından hazırlanan ve Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) ortasında pahalar ve standartlar konusunda aralık bulunduğunu savunan 2021 Türkiye Raporu, Genel Kurul’da oylandı.
Hukukun üstünlüğü ve temel haklarla ilgili AB’nin tasalarının Türkiye’nin iştirak sürecini etkilediği görüşünü savunan kelam konusu rapora ait oylamada, 107 milletvekili çekimser oy kullandı.
Rapor, 67’ye karşı 448 oyla kabul edildi. Parlamentonun, Türkiye’nin iştirak müzakerelerinin devamını öngörmediği söz edildi.
AA’nın haberine nazaran; Genel manada AB-Türkiye bağlarında son bir yılda ve bilhassa son aylarda az da olsa bir güzelleşme olduğu kaydedilen raporda, “AP, mevcut zorlukların aşılması ve bunların yerine daha sürdürülebilir, gerçek bir olumlu dinamik koyulması ümidini söz etmektedir.” denildi.
‘Türkiye AB ve NATO için hayati bir müttefik’
Öte yandan raporda, AB ile Türkiye ortasında 2021’de iklim değişikliği, göç ve güvenlik, kamu sıhhati mevzularında yüksek seviyeli diyalog toplantılarının yapılmasından duyulan memnuniyet lisana getirildi.
Türkiye’nin 2021-2023 periyodu için ulusal hareket planını güncellediği, çeşitli alanlarda AB müktesebatıyla daha yakınlaştığı hatırlatıldı.
Raporda, Türkiye’nin stratejik kıymete sahip bir ülke olduğu, geniş bölgesinde istikrar için kilit kıymet taşıyan bir ortak pozisyonunda bulunduğu, NATO içinde AB ülkeleri için hayati ehemmiyetteki bir müttefik olduğu tabir edildi.
Raporda, AB’nin, Türkiye ile bağlantılarını diyalog, hürmet ve karşılıklı itimat temelinde düzeltmeye devam etmek istediği kaydedildi.
Bu çerçevede, Türk yetkililerin AB üyeliğine bağlılık taahhütlerini söz eden açıklamalarından memnuniyet duyulduğu, telaffuzların harekete geçirilmesinin beklendiği belirtildi.
AB-Türkiye Paydaşlık Konseyi’nin yine yapılması istendi
AP’nin raporunda AB Kuruluna davet yapılarak askıya alınan yüksek seviyeli siyasi diyalog ile iktisat, güç, ulaştırma alanındaki yüksek seviyeli sektörel diyaloğun yine kurulması, ayrıyeten temel özgürlükler ve hukukun üstünlüğü ile ilgili duruma bağlı olarak AB-Türkiye İştirak Konseyi’nin tekrar yapılması istendi. Türk iktisadının durumundan telaş duyulduğu belirtilen raporda, AB ile daha güçlü ve yakın ilgiler sayesinde zorlukların kimilerinin hafifleyebileceği lisana getirildi.
“AİHM kararları uygulanmalı”
Raporda, ‘Hukukun üstünlüğü ve temel haklar’ başlığı altında Türkiye’ye tenkitler sıralandı. Bu hususların AB ile ilgilerden başka tutulamayacağı, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını uygulaması gerektiği değerlendirmesi yapıldı.
AP milletvekilleri ayrıyeten Türkiye’de söz ve şov özgürlüğü ile gazetecileri engelleyen kimi önlemler uygulandığını savundu. Milletvekilleri, bunlardan tasa duyulduğunu kaydetti.
“Seçim barajı hala yüksek”
Türkiye’nin 4. ve 5. yargı paketlerinin hakikat istikamette adımlar içerdiği lakin bunların ana telaşları gidermeyeceği, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı üzere alanlarda AB’nin kaygılarının sürdüğü tabir edildi. Raporda Anayasa Mahkemesine hak ihlalleriyle ilgili açılan davaların arttığı, bundan kaygı duyulduğu lisana getirilerek, muhalefet partilerine yönelik baskı olduğu, bunun da telaş yarattığı öne sürüldü.
Seçim yasasında değişiklik yapıldığı hatırlatılan raporda, yüzde 7’ye indirilen seçim barajının hala yüksek olduğu, vilayet seçim şuralarının belirlenmesi prosedürünün kaygı verici olduğu ileri sürüldü.
“Türkiye’nin güvenlik kaygıları meşru”
Raporda Türkiye’nin legal güvenlik kaygıları bulunduğu, terörle çaba hakkına sahip olduğu, PKK ve DEAŞ terörünün kınandığı vurgulanarak, Türkiye’nin AB ile terörle uğraş, kara para aklama ve terörün finansmanı bahislerinde daha yakın iş birliği geliştirmesi istendi.
“Ukrayna’ya yardımlar memnuniyet verici”
‘AB-Türkiye bağları ve Türk dış politikası’ başlığında Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğü, egemenliği ve bağımsızlığına verdiği dayanak takdirle karşılandı. NATO müttefiki ve ‘AB ile ortak ülke’ olarak bahsedilen Türkiye ile birçok ortak çıkar bulunduğu, Türkiye’nin Montrö Sözleşmesi’nin takdirle karşılandığı, Ukrayna’ya yardımlarının memnuniyet verici olduğu kaydedildi.
Türk hükümetinin Rusya ile Ukrayna ortasında arabuluculuk eforlarının memnuniyet verici olduğu söz edilen raporda, Türkiye Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmaya davet edildi.
“Sığınmacı aykırısı telaffuzlar kaygı verici”
Raporda Türkiye’nin dünyada en fazla sığınmacıya konut sahipliği yapmasına yönelik takdir sözleri yinelendi ve AB’nin sığınmacılara yönelik fonlarının devam etmesi memnuniyetle karşılandı. Ayrıyeten hem AB’nin hem Türkiye’nin 2016 Türkiye-AB Ortak Açıklaması ve Geri Kabul Mutabakatına uymasının kıymetli olduğu tabir edildi.
Türkiye’nin üzerindeki göç yükünün kabul edildiği raporda, tekrar de sığınmacıların ülkelerine geri dönüşlerinin istekli olması gerektiği, sığınmacı tersi telaffuzlardan telaş duyulduğu belirtildi.
AB Kuruluna eleştiri
Şartlar sağlandığında Türk vatandaşları için vizelerin kaldırılmasına takviye verileceği bildirilen raporda, AB Komitesinde Komşuluk ve Genişleme Müzakereleri Genel Müdürlüğünde, sorumlu AB Kurulu Üyesi Oliver Varhelyi tarafından yapılan değişiklikten ıstırap duyulduğu, Türkiye’nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika ile ilgili üniteye kaydırılmasının siyasi bir yanılgı olduğu vurgulandı.
“Türkiye ile iş birliği gerekli”
Raporda Türkiye-AB iş birliğinin dış siyaset ve güvenlik siyasetinde temel kıymette olduğu görüşüne yer verilerek, “AB’nin bilhassa de komşu bölgelerde gelecekteki güvenlik yapılarının tesirli olabilmesi için Türkiye ile stratejik iş birliği ve güzelleştirilmiş irtibat gerekmektedir. Avrupa Parlamentosu, Ukrayna ve Afganistan üzere çeşitli dış siyaset alanlarında daha fazla AB-Türkiye iş birliğinin sağlanabileceğine inanmaktadır.” denildi.
Dış siyaset yaklaşımı değişmedi
Türkiye’nin AB’ye aday ülke olarak dış siyasetini AB ile uyumlu hale getirmesi istenen raporda, Türkiye ile Ermenistan ortasındaki yakınlaşma eforlarından duyulan memnuniyet lisana getirildi.
Doğu Akdeniz’de gerginliğin azalmasına karşın bunun aksine dönebileceği, olumlu dinamiğin kolay kolay değişebileceği, Kıbrıs müzakerelerinin yine başlamasının ve Türk tarafının iki devletli tahlil teklifinden vazgeçmesinin beklendiği belirtildi.
AP’nin raporunda Türkiye’nin Suriye’deki askeri harekatlarının kınandığı, Türkiye’ye Libya’daki uyuşmazlıkların tahliline barışçıl yaklaşma daveti yapıldığı kaydedildi.
AP milletvekilleri, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine Türkiye’nin âlâ niyetle yaklaşması davetini yaptı.
Diyalog sürsün, itimat tesis edilsin
Raporun Türkiye-AB ilgilerinde izlenecek yol başlığında ise, “Avrupa Parlamentosu, demokrasi, hukukun üstünlüğü, temel haklar ve özgürlükler kurallarına bağlı yenilenmiş, istikrarlı ve karşılıklı bir iştirake tekrar girmek için iki tarafı da bağlardaki mevcut durumu kapsamlı bir yüksek seviyeli diyalogla tekrar değerlendirmeye, güncellenmiş İştirak Muahedesi üzere iştirak sürecine paralel tamamlayıcı yolları araştırmaya teşvik etmektedir.” tabiri yer aldı.
İlişkilerin mevcut halinin tatmin edici olmayan sonuçlar doğurmaya meyilli olduğu kaydedilen raporda, karşılıklı çıkara dayalı iş birliği için sağlam temeller kurulması, itimadın tesis edilmesi daveti yapıldı.
Hem AB’nin hem Türkiye’nin diyaloğu sürdürmesi gerektiği görüşüne yer verilen raporda, her iki tarafın da saygılı bir lisan kullanması, mevcut ön yargılarla gayret etmesi istendi ve AB Kurulunun Türk toplumundaki AB farkındalığını artırmak için bağlantı siyaseti başlatması istendi.