Öküzgözü üzümü birçok yörede yetiştirilse de asıl menbaı Elazığ’dır. İri taneli öküzgözü üzümü ile boğazkere üzümünün karışımından yapılan şaraplar son yıllarda hak ettiği yere geldi. Elazığ Hal’inde toptancılık yapan Koruk Köyü’nden Hasan Arpa’nın, üzüm toplama işinde yaptığı muahede Koruk köyü’nün de bahtını değiştirdi. Özel şirketlerin fiyat inhisarı oluşturması ile köy bir de şarap fabrikasına kavuştu.
Hayri Arpa, 1980 darbesi sonrasında köyün birçok genci üzere uzun yıllar cezaevinde yatmış. Cezaevi çıkışında ailesinin bağ dikimi ve bozumuna yardım etmiş. Köyde bir şarap fabrikası kurma fikri 2007’de aklına düşmüş ve araştırma yapmaya başlamış. Özel firmaların üreticiye kendi fiyatlarını dayatmaları karşısında harekete geçmiş ve Tarım Vilayet Müdürlüğü’ne müracaat etmiş. Hem de üç defa. Nihayet 2010’da dördüncü kere başvurunca “olur” almış.
“EN KALİTELİSİ KUZOVA’DA”
Köyün eski devrimcisi artık köyün şarap fabrikatörü olmuş. Eski derken siyasi duruşundan vazgeçmiş değil elbette. Arpa, fabrikayı kurma hikayesini şöyle anlatıyor: “Elazığ zerzevat halinde komisyonculuk yapan babamın bir firmayla anlaşıp onlar ismine üzüm toplamaya başlamasıyla bağcılık Kuzova ve köyümüzde yaygınlaşmaya başladı. Artık mesken için pestil, orcik (pestilden yapılan cevizli sucuk) ve üzüm şerbeti dışında üzümü kullanamayan beşerler şarap için üretmeye başladılar. Firmalar, eser rekoltesi çoğalınca tok alıcı rolünü oynamaya başladı. Kendi ortalarında bir fiyat inhisarı oluşturup köylüye dayattılar. İçinde 48 köy ve 20’nin üzerinde mezrayı barındıran Kuzova’da 15 bin dönüm bağ var. Öküzgözü üzümü Elazığ’ın her bölgesinde üretiliyor lakin en kalitelisi bizim Kuzova’daki. Zira bu bölgenin farklı bir kliması var. Munzur’lardan gelen esintinin Keban baraj sularını da yalayarak gelmesi bağcılığa uygun ortam oluşturdu. Şarap üretimi Osmanlı periyodunda de Elazığ’da çok büyük bir ticari faaliyet. Yıllık bir milyon 800 litre şarap üretiliyor. Bilhassa Ermenilerin ürettiği şaraplar Amerika’ya ihraç ediliyor. Öküz gözü o yıllarda Şikago’da madalya alıyor.”
“DÜNYA BİLMİYORDU”
Fabrikayı 2010’da kuran Arpa, bir yıl sonra üretime başlar. Özel danışmanlık almadığını hem sermaye hem bilgi konusunda arkadaşlarından dayanak aldığını belirtiyor. Köyde şarap fabrikası kurulunca özel firmalarla ortalarında önemli bir rekabet ortamı yaratıldığından köylünün de eli özel firmalara karşı güçlenir. Evvel bölge ismiyle piyasaya eser veren Arpa, sonra farklı marka kullanmaya başlar. Başlangıçta lokal bazda tanınan şarapları, 2017’de İstanbul’da “Gustobar” müsabakasında gümüş madalya alınca pazarlama konusunda önü açılır. O yılki üretiminin tümünü satmayı başarır. Bu muvaffakiyetle motivasyonlarının arttığını söyleyen Arpa, şunları söyüyor: “2019’dan sonra Tina isimli bir İtalyan bayanla çalışmaya başladık. Önolog. O devirde besin mühendisi olan kızım da doktora tezini Kösetevek üzümleri üzerine verdi. Bir yerde Kösetevek dünya literatürüne kazandırıldı. Kösetevek isimli bir üzüm çeşidi vardı ve bu da Koruk köyü ve etrafına aitti. Lakin bunu dünya bilmiyordu. Öküz gözünün versiyonu olarak biliniyordu yalnızca. Tez, İngilizce yayımlanınca bir adım daha ileriye çıktı. Bu yılki öküzgözü üzümümüz de çok uygundu. Köseteveklerin çok daha hoş bir tadımı vardı. 2021’de yeniden Gustobar müsabakasına katıldık. Rastgele bir madalya alamadık ancak yansılar çok olumluydu. Yüzlerce beşerle tanıştık. Standımızı ziyaret edenler, “Biz bunu tanıyoruz. Hoş bir şarap’ dediler.”
“ÜRETEN BİZDK”
“Eski vakitlerde yalnızca İnhisar ismine bizden eser alıyorlardı. Farklı alıcılar bölgeye geldi. Sonradan öteki kümeler alıcı oldu. Köylüden üzüm alırken o denli pazarlık ya da arz talep istikrarına nazaran değil düşük fiyat verme konusunda ortalarında anlaşarak monopol oluşturdular. Köylü çaresiz kalıyordu. Çünkü üzüm 15 gün içinde değerlendirilmezse elinde kalıyor. Ceviz ve badem üzere saklama talihin yok. Bu nedenle üretici gelen firmalara mecbur durumdaydı. Bundan kaynaklı periyot devir düşünceler da yaşandı. İktidardan da kaynaklı problemler var natürel. Şarapçılık yapılsın istemiyor. Vergiler yüksek şarap üreticisi de ihracat teması yoksa ülke içinde hepsini satamıyor. Ne zamanki Çin ve Avrupa pazarına yöneldiler biraz daha yoğunlaştılar. Bunların karşısına ufak da olsa bir alternatif yaratmak maksadıyla bu tesisi kurmaya giriştim. İleride büyürsek onlarla rekabet etme maksadıyla kolları sıvadım. Üzüm fiyatını da bizim köylülerimizin belirlemesi lazım diye düşünüyordum. Zira üreten bizdik.”
