Geçtiğimiz günlerde Eskişehir’in Beylikova ilçesinde 694 milyon tonluk ender toprak elementi rezervi keşfedilmiş ve bu rezerv, Çin’den sonraki dünyanın en büyük ikinci rezervi olmuştu. Türkiye Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bu keşfi “Eskişehir’de yapılan tahliller sonucunda 694 milyon ton az toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiş oldu. En büyük saha şu anda Çin’deki Bayanoba alanı 800 milyon tonluk bir rezerve sahip. Türkiye’de, Eskişehir Beylikova’da da 694 milyon tonluk rezervimiz kelam hususudur.” kelamlarıyla duyurmuştu.
Nadir toprak elementleri nedir?
Periyodik cetveldeki Lantanitler kümesindeki Lantan, Seryum, Praseodim, Neodimyum, Prometyum, Samaryum, Evropiyum, Gadolinyum, Terbiyum, Disporzyum, Holmiyum, Erbiyum, Tulyum, İterbiyum ve Lutesyum isimli elementler ender toprak elementidir. Bunlar haricinde çok misal yapıdaki Skandiyum ve İtriyum ile birlikte üstte ismi geçen toplam 17 metal ender toprak elementidir.
Nadir toprak elementleri nasıl işlenir?
Nadir toprak minerallerini ayırmak için birden fazla muhtemel formül var. Ancak solvent ekstraksiyonu daha çok tercih edilmekte. Bu metotta birinci olarak cevherler asit içinde çözülür ve kirleticiler, ender toprak metallerinin konsantre bir karışımını oluşturmak için uzaklaştırılır. Bu konsantre daha sonra tekrar bir asit içinde çözülür ve bir organik sıvı ile birleştirilir. İki sıvı çalkalanır, çöken maddeler tekrar ayrılır. Bu sırada, az toprak elementleri organik sıvıyla birlikte her bir elementin kütlesi tarafından belirlenen bir sırayla hareket eder. Asit ve organik sıvıyı birleştirme ve ayırma adımının yüzlerce defa tekrarlanması gereksede en çok bu formül tercih edilmekte.
Nadir toprak elementleri nerelerde kullanılır?
Günümüzde kullandığımız birçok teknolojik eserde az toprak elementi kullanılmakta. Havacılık, savunma ve uzay sanayi üzere birçok alanda kullanılan ender toprak elementleri, güneş ve rüzgâr panelleri, elektrikli araçlar, lazer sistemleri, uydular, fiberoptik kablolar, sihalar ve mikroçipler üzere birçok yerde kullanılmakta.
Eskişehir’de ender toprak elementi rezervi keşfedildi
Şu anda Çin 800 milyon ton ile dünyanın en büyük az toprak elementleri rezervine sahip ve dünyanın az toprak elementleri muhtaçlığının %90’dan fazlasını bu rezervden sağlıyor. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği İdare Heyeti Üyesi Metin Çekiç, Türkiye’deki ender toprak elementi keşfi hakkında yaptığı açıklamalarda bu keşfedilen rezervin dünyanın 1000 yıllık gereksinimine karşılık verebilecek durumda olduğunu söyledi. Lakin yabancı basın, Türkiye’deki rezervin global talebi 1000 yıl boyunca karşılamaya yetecek kadar kaynak içerdiği konusunda kuşkucu.
Çinli nadir toprak elementi şirketi, Türkiye’deki rezervin global pazarda tesiri olmayacağını tez etti
Çin Toplum Partisi’ne ilişkin bir yayın olan Küresel Times’ta yer alan bir haberde Metin Çekiç’in tabiri eleştirildi. Haberin devamında ise Türkiye’deki 694 milyon tonluk ender toprak elementi rezervinin, Çin’in 44 milyon ton rezervine kıyasla sırf 300.000 ton kullanılabilir nadir toprak oksitine (REO) sahip olduğu söylendi. Ayrıyeten haberde yer alan “Türkiye’nin yeni az toprak elementi rezervi, Çin sanayisini etkilemeyecek.” kelamları dikkat çekti.
Nadir toprak sanayisinde üretim ve satışlar için istatistiksel endeks olarak ekseriyetle REO kullanılır. Çin şu anda 44 milyon tonluk bir REO rezervine sahip. Çinli az toprak elementi şirketi Shenghe Resources, yaptığı açıklamada 694 milyon tonluk sayının REO yerine büyük olasılıkla mineral ölçüsü olduğunu söyledi. Shenghe Resources, “Küresel REO üretimi yılda yaklaşık 280.000 ton ve Türkiye’deki madeninin yıllık REO üretimi 10.000 ton, bu nedenle global pazar üzerinde kıymetli bir tesiri olmayacak.” dedi.
Bakan Dönmez yıllık REO üretimi hakkında yaptığı açıklamada “Yıllık 570 bin ton cevheri işleyeceğiz. Bu işlenen cevherden 10 bin ton ender toprak oksiti elde edeceğiz. Ayrıyeten yeniden yetmiş 72 bin ton barit, 70 bin ton florit, 250 ton toryum ki bilhassa toryumun altını çizmek istiyorum, yeni nükleer teknolojilerde yeni yakıt olarak önümüze büyük fırsatlar, imkanlar sunacak bir elementten, madenden bahsediyoruz.” kelamlarına yer vermişti.